بازار گاوی و خرسی در بورس

بورس وارد فاز گاوی و خرسی شده است؟ / بررسی دلایل رشد ۴۰ درصدی بورس

بورس در هفته‌های گذشته روندهای متفاوتی به خود دیده است. از رشدهای چند درصدی تا نزول ۸۰ هزار واحدی؛ اما همه این اتفاقات در حالی رخ داده است که بورس از اواسط خرداد تا دهه اول شهریور سال ۱۴۰۰ رشد ۴۰ درصدی را تجربه کرده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از فارس، بورس اوراق بهادار تهران در یک سال گذشته روندهای متفاوتی را پشت سر گذاشته است. از ریزش ۴۵ درصدی شاخص کل و کاهش ۷۵ درصدی قیمت اکثر نمادها گرفته تا قفل شدن تمامی بازار در صف‌های فروش و کاهش قدرت نقدشوندگی بازار سرمایه به دلیل غیرمتوازن کردن دامنه نوسان، همه و همه در یک سال گذشته روزهای سختی را برای سهامداران رقم زده است.

اما بورس از اواسط خرداد ماه سال جاری روند صعودی به خود گرفته و از شاخص ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی خود را به اواسط کانال ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی رسانده است. در این دوره که به زعم بسیاری از کارشناسان، رفتارهای نامعقول سهامداران حقیقی و حقوقی توامان در بازار سرمایه هفته های گذشته به شدت کاهش یافته است. همین مساله هم باعث کاهش صف‌های فروش و صف های خرید در بازار سرمایه شده و اکثر نمادها نیز در رنج مثبت یا منفی در حال معامله بوده‌اند.

بسیاری از کارشناسان معتقدند در صورتی که دولت به دنبال تزریق‌ آرامش در بازار سهام چه در روندهای صعودی و چه در روندهای نزولی باشد، می بایست همه مسوولین در اظهارنظرها و قانون‌گذاری‌های خود رفتار سنجیده‌ای داشته باشند.

ورود بورس به رشدها و نزول های چند درصدی!

اما در دو هفته گذشته تا حدودی معاملات در بازار سرمایه نسبت به گذشته دچار تغییر شده است. در این چند روز شاخص کل روندهای عجیب گذشته تا ۳ درصد رشد و کاهش را به خود دیده است. همین مساله نگرانی‌های زیادی را در مورد ورود افراد بدون تخصص مانند سال گذشته در پی داشته است.

برخی کارشناسان می‌گویند، بازار سرمایه وارد فاز گاوی و خرسی شده است. در هفته دوم شهریورماه کاهش ۷.۴ درصدی شاخص کل در سه روز سبب ورود شاخص به کانال ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی شد. در هفته اول شهریور نیز رشد ۶ درصدی در ۲ روز سبب شد، بسیاری از کارشناسان روند فعلی بورس را گاوی و خرسی بدانند. زمانی که شاخص کل رشد و یا کاهش سریع پیدا می‌کند، کارشناسان اقتصادی این مساله را فاز گاوی و خرسی بورس می‌دانند.

شاخص توان شکستن مقاومت جدید را دارد؟

شاخص کل بورس در حالی در هفته نخست شهریور از نیمه کانال ۱.۵ میلیون واحد هم گذشت که در این هفته سودای رفتن به کانال ۱.۶ میلیون واحد را داشت و حتی در روز شنبه توانست به آن نزدیک شود؛ اما در عرض دو روز کانال ۱.۵ میلیون واحدی را نیز از دست داد و به کانال ۱.۴ میلیون واحد برگشت. البته خریداران این وضعیت را تحمل نکردند و روز چهارشنبه با رشد ۲۴ هزار واحدی، شاخص را به کانال ۱.۵ میلیون برگرداندند.

برخی کارشناسان که بازار را از منظر تکنیکال بررسی می‌کنند، وجود یک مقاومت در ابتدای کانال ۱.۶ میلیون واحدی را یکی از دلایل توقف رشد شاخص کل می‌دانند. البته نباید از تاثیر موضوعات سیاسی بر بورس نیز غافل شد. پس از تشکیل دولت و مشخص شدن تیم اقتصادی دولت سیزدهم، دامنه نوسانات بازار سهام گسترش یافته و البته شدت نوسانات هم بیشتر شده است. در هفته های گذشته جدال خریداران و فروشندگان همیشه به نفع فروشندگان بود و قیمت‌ها در محدوده سبز تابلو قرار داشت.

نوسانات شدید در ۲ هفته های گذشته را باید علاوه بر موارد بالا، در ادامه تغییرات نرخ دلار و تغییرات قیمت کالایی‌ها نیز جستجو کرد؛ بسیاری از سهامداران و کارشناسان خوش بینی زیادی به دولت جدید در زمینه حمایت درست از بورس دارند.

بورس باز هم رکوردزنی می کند؟

برخی کارشناسان اقتصادی با تحلیل وضعیت موجود معتقدند، بازار سرمایه توانایی بازگشت به رکورد قبلی خود یعنی شاخص ۲ میلیون واحدی را دارد. از دید موافقان رشد بازار، دولت به دنبال تقویت جایگاه بازار سرمایه و بازار بازار گاوی و خرسی در بورس بدهی در ساختار اقتصاد ایران است. به همین دلیل در بلندمدت، دولت به دنبال ایجاد یک نگاه مثبت در بین سرمایه گذاران به بازار سرمایه است.

در میان مدت نیز، اقبال مجدد سرمایه گذاران به بورس هم به وعده های دولت در زمینه های مختلف و اجرایی شدن این برنامه‌ها دارد. البته سرنوشت مذاکرات هسته ای و اصلاحات ساختاری در اقتصاد ایران نیز در این زمینه تاثیر فراوانی دارد.

این در حالی است که در کوتاه مدت بازار به دنبال رفتارسنجی تغییرات بازارهای رقیب همچون نرخ سود بانکی، بدهی، ارز و بازارهای جهانی کامودیتی ها خواهد بود. شدت نوسان در بورس نیز وابستگی فراوانی به میزان نوسان در بازارهای رقیب دارد. البته نباید از تورم در کشور نیز غافل شد. تورم در شرایط فعلی یکی از دلایل استقبال افراد به بورس است.

همه این دلایل سبب شده است، بازار سرمایه در حال حاضر به یکی از بهترین مکان‌ها برای سرمایه‌گذاری تبدیل شود. در صورتی که سازمان بورس دست از اجرای سیاست‌های خلق‌الساعه بردارد و دولت وعده‌های خود در زمینه بورس را اجرایی کند، می‌توان امیدوار به بورس در زمینه افزایش سود سهامداران و تامین مالی شرکت ها و دولت از این بازار بود.

بورس در مرز فاز‌های «خرسی» و «گاوی»

بورس تهران امروز به زحمت در شرايط صعود قرار گرفت. با اين همه، مجموع ارزش معاملات بورس و فرابورس امروز از مرز ۳۰ هزار ميليارد تومان گذشت، رقمي که دست کم طي يک ماه اخير بي سابقه محسوب مي‌شود. در شرايط عادي، اوج گيري ارزش معاملات در حين رشد شاخص مي‌تواند به منزله سيگنال صعود باشد، اما با توجه به شرايط خاص بازار، سخن گفتن از صعود قدرتمند چندان توام با اطمينان نخواهد بود. در مجموع، به نظر مي‌رسد بورس تهران فاز «خرسي» را پشت سر گذاشته، اما ورود به فاز «گاوي» هم قطعيتي ندارد. (هنگامي‌که بازار رو به رشد باشد و قيمت سهام روندي صعودي دارد، مي‌گويند «بازار گاوي» است؛ اما اگر قيمت سهام روندي نزولي داشته و رکود در اوضاع اقتصادي حاکم شده باشد، «بازار خرسي» مصداق مي‌يابد.).

اما آيا بورس دوباره وارد فاز رونق خواهد شد؟
شاخص کل بورس تهران امروز حدود ۹ هزار و ۱۰۰ واحد، معادل ۰.۵۳ درصد رشد کرد و به اين ترتيب، در محدود يک ميليون و ۷۶۲ هزار واحدي ايستاد. شاخص کل هم وزن، اما امروز معادل حدود ۰.۹۶ درصد منفي بود که نشان مي‌دهد امروز شاخص با موتور ليدر‌ها رشد کرده و کليت بازار در شرايط عرضه قرار داشته است.

نماد‌هاي تاثيرگذار بر روند رو به بالاي شاخص در جريان معاملات امروز، نماد‌هاي «فارس»، «فولاد» و «فملي» بودند و در مقابل، نماد‌هاي «شستا»، «اخابر» و «همراه»، بيشترين تاثير منفي را بر شاخص بر جاي گذاشتند. نماد‌هاي «خودرو»، «خگستر» و «وسينا» امروز بيشترين حجم عرضه را شاهد بودند. به اين ترتيب، دو نماد پرطرفدار «خودرو» و «خگستر» که حدود يک ماه پيش خريد آن‌ها بدون ايستادن در صف مقدور نبود، حالا با فشار فروش مواجه اند. اين در حالي است که سهام ايران خودرو طي اصلاح اخير بازار دست کم حدود ۵۰ درصد از ارزش خود را از دست داده است.

مجموع ارزش معاملات بورسي امروز به حدود ۲۴ هزار و ۲۰۰ ميليارد تومان و مجموع ارزش معاملات فرابورسي نيز به حدود ۶ هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان رسيد. به اين ترتيب، در جريان معاملات امروز در بورس تهران، حدود ۳۰ هزار و ۷۰۰ ميليارد تومان سهام دست به دست شد که در حدود يک ماه اخير رقمي بي سابقه بوده است. افزايش مجموع ارزش معاملات در کنار رشد شاخص مي‌تواند سيگنالي براي صعود باشد، اما با توجه به اينکه رشد شاخص امروز چندان قدرتمند نبود، هنوز نمي‌توان در اين مورد با اطمينان سخن گفت.

آيا اصلاح ادامه پيدا مي‌کند؟
عمده شواهد نشان مي‌دهند که بورس تهران از «فاز خرسي» خارج شده و هر چند در اوج دوران اصلاح شاخص در مرداد ماه و ابتداي شهريور ماه، بورس تهران حدود ۲۶ درصد از ارزش خود را از دست داد و شاهد سنگين‌ترين نزول تاريخي خود بود، بازار حالا با يک کف حمايتي قدرتمند برخورد کرده است. به اين ترتيب، به نظر مي‌رسد اگر عاملي بيروني (همچون عوامل سياسي) وجود نداشته باشد، بازار سرمايه ايران در بدبينانه‌ترين سناريو، طي هفته‌هاي آتي شاهد روندي خنثي باشد.

برآورد‌ها نشان مي‌دهند خالص خروج پول حقيقي از بازار سرمايه طي اصلاح اخير، حدود ۲ هزار و ۷۰۰ ميليارد تومان بوده که در واقع مي‌تواند معادل خريد همين ميزان سهام توسط حقوقي‌ها باشد. اما خروج پول از بازار سرمايه به طور کلي، در عمل بايد منجر به افزايش قيمت‌ها در بازار‌هاي موازي (مسکن، طلا، ارز، سکه و خودرو) بشود و اين در حالي است که رصد اين بازار‌ها افزايش قيمت ناگهاني را نشان نمي‌دهد.

با توجه به سرکوب اين بازارها، به نظر مي‌رسد برآورد عمده معامله گران و سهامداران اين است که بورس همچنان بهترين گزينه براي سرمايه گذاري و پوشش ريسک تورم در کشور است. اين در حالي است که تداوم حمايت‌هاي دولتي و نهاد‌هاي حقوقي از بازار سرمايه، به منزله کاهش ريسک سرمايه گذاري در بورس تهران عمل مي‌کند و حمايت اخير حقوقي‌ها از بازار هم مويد اين نظر است.

از ديگر سو، حسن علايي، معاون سازمان خصوصي سازي نيز به تازگي اعداد و ارقامي اعلام کرده که حجم بهره برداري دولت از وضعيت خاص بازار سرمايه را هم نشان مي‌دهد. به گفته اين مقام مسئول، از ابتداي جاري تا اوايل مردادماه، بيش از ۱۱ هزار و ۸۹۰ ميليارد تومان سهام در بازار عرضه تدريجي شد که دليل آن شرايط بازار و تصميم دولت به عمق بخشي بازار بوده است.

اين در حالي است که به گفته علايي، دولت بنا دارد عرضه سهام به شکل بلوکي را هم در دستور کار قرار دهد، اتفاقي که احتمالاً به معني «جيب به جيب» کردن سهام بين دولت و نهاد‌هاي خصولتي است، اما در هر حال با کاهش کسري بودجه دولت، از پولي شدن کسري بودجه جلوگيري خواهد کرد. معناي اين رخداد (فارغ از حجم و ابعاد احتمالي آن) براي معامله گران، تداوم رونق در بورس طي ماه‌هاي آتي است.

همه چیز درباره بازار گاوی و بازار خرسی

بازار رمزارزها مانند هر بازار مالی دیگری براساس قیمت دارایی هایی که در آن خرید و فروش می شود، دارای تحرکات و فرایندهایی است. قیمت رمزارزها براساس عوامل مختلف داخلی و خارجی مانند عرضه و تقاضا، احساسات بازار، شرکت ها و افراد تاثیرگذار، دخالت دولت ها و نهادهای قانونی به شکل تنظیم مقررات و اعمال قانون و عوامل کلی اقتصاد در نوسان است. نوسان قیمت ها تابع اصولی کلی است و در فرایند افزایش یا کاهش، مسیری را شکل می دهد که به آن روند گفته می شود. روندها ممکن است صعودی یا نزولی باشند. در حالت کلی تحت شرایط خاصی به روند صعودی « گاوی » و به روند نزولی « خرسی » می گویند. در این مقاله تلاش خواهیم کرد این دو مفهوم را با جزئیات بیشتری مرور کنیم.

روند بازار از اساسی ترین جنبه های بازارهای مالی است. می توان روند بازار را به عنوان جهتی کلی که یک دارایی یا یک بازار در مسیر آن در حال حرکت است، تعریف کرد. تحلیلگران تکنیکال و فاندامنتال روند بازار را از نزدیک رصد می کنند.

بازار گاوی چیست؟

بازارهای گاوی معمولا برای معاملات بسیار آسان هستند، زیرا در چنین بازاری می توان با استفاده از آسان ترین استراتژی های معامله و سرمایه گذاری فعالیت کرد. حتی معامله گران بی تجربه نیز ممکن است در شرایط مطلوب بازار گاوی خوب عمل کنند. با این حال، درک چگونگی چرخه های حرکت بازارها نیز بسیار مهم است.

بازار گاوی (یا صعودی) وضعیتی از بازار مالی است که در آن قیمت ها در حال افزایش است. اصطلاح بازار گاوی اغلب در بازار سهام استفاده می شود. اما می توان آن را در هر بازار مالی، از جمله فارکس، اوراق قرضه، کالاها، املاک و بازار رمزارزها نیز به کار برد. علاوه بر این، بازار گاوی ممکن است به دارایی خاصی مانند بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH) یا بایننس کوین (BNB) نیز اشاره داشته باشد. این اصطلاح حتی می تواند به یک بخش مانند بخش توکن های خدماتی، سکه های حریم خصوصی یا سهام بیوتکنولوژی اشاره داشته باشد.

در بازار گاوی، بیشتر سرمایه گذاران به خرید روی می آورند، تقاضا از عرضه پیشی می گیرد و اطمینان به بازار بالا می رود. اصطلاح گاوی یا خرسی درباره معامله گران و سرمایه گذاران نیز استفاده می شود. معامله گر گاوی کسی است که دیدگاهی صعودی نسبت به بازار یا یک رمزارز خاص دارد و آن را در روند افزایش قیمت می بیند. معامله گر خرسی نیز کسی است که عکس این دیدگاه را دارد.

همچنین لازم به ذکر است که بازار گاوی به این معنا نیست که هیچ کاهش یا نوسانی در قیمت ها نیست. به همین دلیل بازارهای گاوی را باید در چارچوب های زمانی طولانی تری بررسی کرد. در این معنا، بازارهای گاوی دوره هایی از افت یا تثبیت قیمت را دارند، بدون آنکه روند عمده بازار شکسته شود.

به همین ترتیب، ممکن است در یک بازار گاوی با بازه زمانی طولانی، دوره هایی طولانی از افت قیمت وجود داشته باشد. این حرکات خلاف روند کلی به بی ثباتی مشهور هستند. البته ممکن است موارد متفاوتی هم وجود داشته باشد.

روش های متفاوتی برای تشخیص بازار گاوی توسط تحلیلگران بازار به کار گرفته می شود. اما آنچه تقریبا مورد توافق بیشتر تحلیلگران است، این است که اگر ارزش بازار بیش از 20 درصد نسبت به کمترین مقدار پیشین رشد داشته باشد، بازار در وضعیت گاوی قرار گرفته است.

تاریخ نشان داده است که بازارهای گاوی همیشگی نیستند، بلکه زمانی می آید که اعتماد سرمایه گذاران شروع به کاهش می کند. عامل این اتفاق ممکن است هر چیزی باشد؛ از یک خبر بد مثل قانونگذاری های نامطلوب تا شرایط غیرقابل پیش بینی مثل شیوع ویروس کرونا.

سقوط شدید قیمت ها هم می تواند نشان دهنده پایان بازار گاوی باشد، چراکه در چنین حالتی سرمایه گذاران بیشتر و بیشتری باور می کنند که کاهش قیمت ها ادامه خواهد داشت و این باعث یک هیجان فروش برای پیشگیری از ضرر بیشتر می شود.

نمونه های بازار گاوی

مشهورترین نمونه های بازار گاوی در بورس اوراق بهادار دیده شده است و در دوره هایی است که قیمت سهام و شاخص های بازار به طور مداوم در حال افزایش بوده است. اقتصاد جهانی بین بازارهای گاوی و خرسی در نوسان است. این چرخه های اقتصادی در ابعاد کلان ممکن است سال ها یا حتی دهه ها به طول انجامد. برخی می گویند که بازار گاوی که پس از بحران مالی سال 2008 شروع شد و تا زمان شیوع ویروس کرونا دوام داشت، «طولانی ترین بازار گاوی در طول تاریخ» بود.

اما بازار رمزارزها از آنجا که بازاری نوپا و پرنوسان است، روندهای آن به اندازه بازارهای مالی سنتی طولانی نیست. در بازار رمزارزها روند صعودی ممکن است همه گیر نباشد و فقط برخی از رمزارزهای بزرگ را شامل شود.

نمونه ای از بازار گاوی در حوزه رمزارزها، روند صعودی بیت کوین از ژانویه سال 2015 تا دسامبر سال 2017 است که این ارز دیجیتال تا 20,000 دلار صعود کرد، اما پس از آن وارد بازار خرسی شد که تا دسامبر سال 2018 ادامه داشت. در این مدت قیمت بیت کوین به حدود 3,000 دلار رسید. پس از آن، بیت کوین بار دیگر وارد بازار خرسی شد که به رغم نوسانات شدید تا سال 2021 ادامه داشته است.

سقوط بازارهای رمزارز در اواخر آوریل سال 2021 و کاهش قیمت بیت کوین از سقف تاریخی 64,000 دلار به زیر 50,000 دلار باعث شده است که برخی احتمال ورود آن به بازار خرسی را بدهند.

بازار خرسی چیست؟

بازار خرسی را می توان به دوره کاهش قیمت ها در بازارهای مالی تعبیر کرد. بازار خرسی می تواند برای معامله گران بی تجربه بسیار خطرناک و دشوار باشد. این نوع بازارها ممکن است به راحتی خسارات بزرگی را به همراه داشته و سرمایه گذاران را از بازگشت به بازارهای مالی بترسانند.

این جمله در میان معامله گران رایج است: «صعود از پله ها، سقوط از آسانسور». این بدان معنا است که حرکت به سمت بالا ممکن است آهسته و ثابت باشد، در حالی که حرکت نزولی شدیدتر و خشن تر است. دلیل آن این است که وقتی قیمت شروع به سقوط می کند، بسیاری از معامله گران برای خروج از بازارها هجوم می آورند.

آنها این کار را می کنند تا سرمایه خود را به صورت نقدی حفظ کنند یا از موقعیت های لانگ (long) خود سود کسب کنند. چنین چیزی می تواند به سرعت منجر به یک اثر دومینو شود که عجله فروشندگان به سمت خروج از بازار، منجر به خروج تعداد بیشتری از فروشندگان از موقعیت خود می شود و این فرایند به همین ترتیب ادامه پیدا می کند. اگر بازار از اهرم بالایی استفاده کرده باشد می تواند باعث شدت سقوط آن شود. بسته شدن موقعیت های سرمایه گذاری (liquidation) به صورت انبوه اثر آبشاری برجسته تری خواهد داشت و منجر به فروش شدیدتر می شود.

با این حال، بازارهای خرسی نیز ممکن است دوره هایی از سرخوشی را داشته باشد. در این دوره ها، قیمت ها با سرعتی بسیار بالا افزایش می یابد، همبستگی ها بیشتر از حد معمول است و اکثریت دارایی ها به طور همزمان رشد می کنند.

به طور معمول، سرمایه گذاران در بازار خرس «نزولی» هستند، یعنی انتظار دارند قیمت ها کاهش یابد. همچنین احساسات در بازار به طور کلی بسیار کم است. با این حال، این ممکن است به این معنی نباشد که همه فعالان بازار در موقعیت های شورت (short) هستند. بلکه ممکن است آنها فقط در انتظار کاهش قیمت ها باشند تا اگر فرصتی پیش بیاید موقعیت سرمایه گذاری خود را مشخص کنند.

در مورد بازار خرسی نیز معمولا سقوط بیش از 20 درصدی قیمت بازار گاوی و خرسی در بورس ها را به عنوان نشانه ورود به چنین وضعیتی قلمداد می کنند. پیش بینی اینکه چه زمانی بازار خرسی پایان می یابد، می تواند دشوار باشد چراکه فرایند بازیابی قیمت روندی آهسته و غیرقابل پیش بینی دارد.

نمونه های بازار خرسی

بسیاری از سرمایه گذاران بر این باور هستند که بیت کوین از زمان آغاز معاملات در یک روند کلان گاوی قرار دارد. اما روندهای خرسی نیز در بازار بیت کوین روی داده است. پس از رسیدن قیمت بیت کوین به حدود 20,000 دلار در دسامبر 2017، این رمزارز یک بازار خرسی کاملا خشن را تجربه کرد که تا دسامبر سال 2018 ادامه داشت و در نهایت قیمت آن به حدود 3,000 دلار رسید.

همچنین، قبل از بازار خرسی بیت کوین در سال 2018، این ارز دیجیتال در سال 2014 افت 86 درصدی را تجربه کرد. تا ژوئیه سال 2020، محدوده بازار خرسی قبلی بیت کوین در حدود 3,000 بارها تجربه شد، اما هرگز شکسته نشد. اگر این کف قیمت شکسته می شد، می توانستیم با اطمینان استدلال کنیم که بازار خرسی چندساله بیت کوین تا امروز هم همچنان ادامه می یافت.

بحران مالی سال 2008 یا سقوط بازار سهام بسیاری از کشورها در سال 2020 در پی همه گیری ویروس کرونا نمونه های دیگری از بازارهای خرسی هستند. این رویدادها همگی خسارت بزرگی به بازارهای سهام وارد کرده است.

تفاوت بازار گاوی و بازار خرسی

اینها دو مفهوم متضاد هستند، به همین خاطر حدس زدن تفاوت آن ها دشوار نیست. در بازار گاوی قیمت ها به طور مداوم در حال افزایش است، در حالی که قیمت ها در بازار خرسی مدام کاهش می یابد.

این موضوع همچنین منجر به تفاوت هایی در اتخاذ راهبردی بهتر برای معامله در شرایط ویژه هر یک از این بازارها است. در بازار گاوی، معامله گران و سرمایه گذاران معمولا تمایل به موقعیت های لانگ دارند. در حالی که در بازار خرسی می خواهند موقعیت شورت داشته باشند تا پول خود را حفظ کنند.

در بعضی موارد، حفظ سرمایه به صورت پول نقد یا استیبل کوین ممکن است به معنای موقعیت شورت (short) هم باشد؛ زیرا انتظار می رود که قیمت ها کاهش یابد. تفاوت اصلی در این است که نگهداری پول به صورت نقد بیشتر برای حفظ سرمایه است، در حالی که معاملات شورت برای کسب سود از کاهش قیمت ها است. اما اگر یک دارایی را با انتظار خرید آن در قیمتی پایین تر بفروشید، یعنی در موقعیت شورت هستید، حتی اگر مستقیما از این افت قیمت سود نکنید.

معامله گری در بازار گاوی

ایده اصلی معامله در بازارهای گاوی نسبتا ساده است. قیمت ها در حال افزایش است، بنابراین خرید لانگ و خرید در کف قیمت به طور کلی یک استراتژی منطقی است. به همین دلیل، استراتژی خرید و نگهداری و میانگین سازی هزینه دلاری (dollar-cost averaging) به طور کلی برای بازارهای گاوی بلندمدت مناسب است.

هیچ روندی برای همیشه ادامه نخواهد یافت و ممکن است یک استراتژی که مناسب یک روند خاص است، در سایر چرخه های بازار عملکرد خوبی نداشته باشد. تنها چیزی که قطعی است، این است که بازارها تغییر می کنند و باید تغییر کنند؛ همانطور که با شیوع ویروس کرونا دیدیم که بازارهای گاوی چند ساله در عرض چند هفته از بین رفت.

به طور طبیعی، بیشتر سرمایه گذاران در بازار گاوی دیدگاه صعودی دارند. این منطقی است، زیرا قیمت ها در حال افزایش است و احساس کلی نیز باید صعودی باشد. با این حال، حتی در بازار گاوی هم برخی از سرمایه گذاران دیدگاه نزولی خواهند داشت. اگر استراتژی معاملاتی آنها متناسب با این دیدگاه باشد، حتی ممکن است در معاملات کوتاه مدت نزولی مانند موقعیت های شورت موفق باشند.

به هر حال، اینها استراتژی های پیشرفته معاملاتی و به طور کلی مناسب معامله گران حرفه ای هستند. معامله گرانی که تجربه کمتری دارند، بهتر است که براساس روند بازار معامله کنند. بسیاری از سرمایه گذاران در تلاش برای معاملات شورت در یک بازار گاوی گرفتار شده اند. به هر حال ایستادن در مقابل یک گاو خشمگین یا یک لوکوموتیو خطرات خود را دارد.

معامله گری در بازار خرسی

یکی از ساده ترین استراتژی هایی که معامله گران می توانند در بازار خرسی استفاده کنند، حفظ پول نقد یا استیبل کوین است. اگر از کاهش قیمت ها احساس خوبی ندارید، بهتر است فقط منتظر بمانید تا بازار از قلمرو بازار خرسی خارج شود.

اگر انتظار می رود که در آینده بازار گاوی جدیدی ظاهر شود، وقتی که ایجاد شد می توانید از آن بهره ببرید. در عین حال، اگر مایل به حفظ دارایی رمزارزی خود با افق سرمایه بازار گاوی و خرسی در بورس گذاری چندین ساله یا چند دهه ای هستید، بازار خرسی لزوما سیگنالی مستقیم برای فروش نیست.

همانطور که گفته شد، به طور کلی بهتر است همگام با روند بازار معامله کنید. به همین دلیل یک استراتژی سودآور برای بازارهای خرسی می تواند باز کردن موقعیت های شورت باشد. یعنی معامله گر می تواند با مشاهده کاهش قیمت، دارایی خود را بفروشد تا بازار گاوی و خرسی در بورس پس از کاهش بیشتر قیمت، آن را با قیمت پایین تری بخرد و به این ترتیب، مقدار بیشتری از آن دارایی را به دست آورد.

موقعیت های شورت می تواند شامل معاملات روزانه (day trading)، معامله گری نوسان گیر (swing trading) یا معامله براساس موقعیت (position trading) باشد؛ هدف اصلی همه این ها صرفا معامله در جهت روند است. اما برخی معامله گران بر خلاف جهت بازار معامله می کنند. نگاهی کوتاه هم به این گونه معاملات داشته باشیم.

در مورد بازار خرسی، این نوع معامله ورود به یک معامله لانگ (long) در یک جهش قیمتی بر خلاف روند است. این تحرکات قیمتی خلاف جهت ممکن است بسیار بی ثبات باشد، زیرا بسیاری از معامله گران ممکن است به سمت این فرصت هجوم ببرند تا یک جهش کوتاه مدت را به یک موقعیت لانگ تبدیل کنند. به هر حال، تا زمانی که پایان روند کلی خرسی قطعی نشود، معامله گران در هر جهشی تصور خواهند کرد که روند نزولی پایان یافته است.

به همین دلیل است که معامله گران موفق قبل از شروع روند نزولی، سود خود را در آخرین سقف های قیمتی کسب کرده و از بازار خارج می شوند. در غیر این صورت آن ها در طول بازار خرسی در موقعیت بلندمدت خود گیر خواهند افتاد. باید به این نکته بسیار مهم توجه داشت که این استراتژی بسیار پرخطر است. حتی حرفه ای ترین معامله گران وقتی بخواهند یک چاقوی در حال سقوط را بگیرند، زخمی خواهند شد.

نتیجه گیری

به طور کلی بازار گاوی به بازاری گفته می شود که در آن قیمت دارایی ها در یک بازه زمانی طولانی مدت به طور مداوم در حال رشد است، اگرچه ممکن است در برخی مقاطع به صورت کوتاه مدت کاهش هم داشته باشد.

بازار خرسی هم به بازاری گفته می شود که قیمت دارایی ها در آن برای مدتی طولانی به صورت مستمر در حال کاهش است. در این بازار هم ممکن است افزایش های کوتاه مدتی مشاهده شود، اما روند کلی به سمت پایین و کاهش قیمت ها است.

بازار رمزارزها برخلاف بازارهای سنتی دوره های کوتاه تری از بازارهای گاوی را تجربه می کند. در حالی که بازارهای گاوی در دنیای سنتی ممکن است سال ها ادامه داشته باشد.

هر یک از بازارهای گاوی و خرسی استراتژی های معاملاتی ویژه خود را دارد. معامله گران باید در هر دو مورد با مراقبت و مهارت لازم وارد بازارها شوند تا دچار خسارات سنگین نگردند.

تاکتیک‌های بازار گاوی و خرسی

بازار گاوی یا (Bull market) و بازار خرسی (Bear market)، از واژه‌هایی هستند که بارها در توصیف وضعیت بورس شنیده‌ایم، اما شاید آشنایی با مفهوم و ریشه پیدایش این کلمات، سوال بسیاری از افراد باشد که در ادامه مطلب به توضیح آن می‌پردازیم.

این دو واژه برای مشخص کردن روند کلی بازار سرمایه به کار گرفته می‌شود. به عبارت ساده، هنگامی که بازار رو به رشد است و قیمت سهام، روند صعودی دارد، می‌گویند بازار گاوی است. این در حالی است که اگر قیمت سهام روندی نزولی داشته و رکود در اوضاع اقتصادی حاکم شده باشد، بازار خرسی، نامی است که می‌تواند روند بازار را توضیح دهد.

گاو و خرس از کجا آمده‌اند؟

ریشه اصلی این دو واژه به طور قطع شناخته شده نیست، اما دو گمانه در رابطه با این مساله وجود دارد که استناد به آنها رایج‌تر است.

ـ اولین توضیح به نحوه جنگیدن این دو حیوان اشاره دارد. از طرفی با توجه به این که گاو هنگام حمله به دشمن، شاخ‌‌های خود را به طرف بالا می‌گیرد، روند صعودی بازار را گاوی می‌نامند، اما از سوی دیگر، خرس در مقابله با رقیب خود، پنجه‌هایش را به سمت پایین می‌گیرد و با او می‌جنگد. برخی بر این باورند که این مساله علت استفاده از نام خرس به هنگام توصیف بازار نزولی است.

ـ در گذشته‌ای دور، دلالانی وجود داشتند که پوست خرس می‌فروختند. آنها پوست خرس را با قیمت همان روز به مشتریان پیش‌فروش می‌کردند و چون اعتقاد داشتند قیمت آن در آینده‌ نزدیک کاهش خواهد یافت، در موعد تحویل پوست با پرداخت مبلغی کمتر به شکارچیان، از تفاوت قیمت خرید فعلی و پیش‌فروش سود کسب می‌کردند.

این افراد به خرسی‌ها شهرت یافته بودند و چون روند نزولی قیمت را پیش‌بینی می‌کردند، عده‌ای عقیده دارند که ریشه‌ بازار خرسی از این افراد بر گرفته شده است. این مفسران در توجیه نام گاو نیز اشاره به مبارزات تاریخی گاو و خرس دارند که همواره در طول تاریخ، گاو نقطه مقابل خرس بوده است (جنگ گاو و خرس، ازجمله تفریحات مردم مکزیک به شمار می‌آمده که هم‌اکنون نیز در برخی نقاط دنیا این عمل انجام می‌گیرد و مردم شهر را به تماشای این مبارزه جذب می‌کند.)

خصوصیات بازار گاوی و خرسی

عرضه و تقاضای سهام: در بازار گاوی تقاضا بسیار زیاد است و عرضه به ندرت صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران با امید به آینده رو به رشد بازار، اقدام به خرید سهام جدید می‌کنند و فروشندگان نیز تمایلی برای فروش ندارند. عکس این ماجرا در بازار خرسی حاکم است و عرضه افزایش و تقاضا بشدت کاهش می‌یابد.

روان‌شناسی سرمایه‌گذار: روند بازار و جو روانی حاکم بر سرمایه‌گذاران تاثیری دوجانبه بر یکدیگر دارند. برای فهم بیشتر، رابطه اقتصاد و سیاست را در نظر بگیرید، تصمیمات سیاسی روی اقتصاد جامعه تاثیرگذار است و از طرف دیگر، شرایط اقتصادی بسیاری از تصمیمات سیاسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

با این تفاسیر، در بازار گاوی، بیشتر افراد به امید کسب سود بیشتر، در بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند، اما در بازار خرسی، جوی منفی بر بازار حاکم است و همین امر، رمقی برای سرمایه‌گذاران به منظور خرید سهام جدید باقی نمی‌گذارد. عکس این اتفاق نیز ممکن است؛ به عبارتی، اخبار ناخوشایند می‌تواند منجر به بازار خرسی شود و در مقابل، اخبار خوب بازار گاوی را رقم زند.

نکته قابل توجه در رابطه با بازار گاوی و خرسی، نبود نگاه کوتاه‌مدت به روند بازار است. افت قیمت‌ها در یک روز یا یک هفته یا افزایش آن نشان از بازار خرسی و گاوی نیست بلکه آنچه نوع بازار را مشخص می‌کند، روند بلندمدت آن است. مثلا ممکن است در دو هفته اخیر روند بازار گاوی و خرسی در بورس بیانگر بازار گاوی باشد، در حالی که طی دو سال اخیر، روند بازار حاکی از بازار خرسی است.

بازار گاوی و بازار خرسی

در بازار بورس بعضی روزها با روند صعودی مواجهیم و بعضی روزهای دیگر با روند نزولی. اگر آمار بازار را بر روی یک نمودار ترسیم کنیم به شکل نمودار سینوسی در می‌‌آید، حال ممکن است نرخ‌های متفاوتی داشته باشند. اصطلاح گاوی و خرسی به بازاری اشاره دارد که شرایط در آن در جهت مخالف یکدیگر در حرکتند و به این دلیل معروفیت جنگ بین خرس و گاو وحشی است.

در بازار بورس اصطلاحات خاصی برای روند صعودی و نزولی وجود دارد که دانستن آن برای فعالان در این بازار ضروری است.

بازار گاوی چیست؟

بازار گاوی به بازاری گفته می‌شود که روند صعودی دارد. دلیل دقیقی برای این نام‌‌گذاری وجود ندارد، اما شاید بتوان گفت چون گاوها در هنگام جنگ شاخ‌های خود را بالا نگه می‌دارند، به بازارهایی با روند صعودی نیز بازار گاوی می‌‌گویند.

همانطور که گفتیم در بازارهای گاوی با نرخ صعودی مواجه هستیم این به آن معنا است که همزمان با زیاد شدن تقاضا قیمت‌‌ها نیز بالا رفته است، اما در این زمان عرضه نیز کم می‌شود، انگار با بالا رفتن قیمت‌ها سرمایه‌گذاران انتظار سود بیشتری دارند و حاضر نیستند سهامی که سودآور است را از دست بدهند.

اغلب بازارهای گاوی در شرایط آرامش و در نتیجه اوضاع خوب سیاسی و اقتصادی اتفاق می‌‌افتد. شرایطی را در نظر بگیرید که چرخ کارخانه‌‌ها به خوبی می‌چرخد، در نتیجه فعالیت‌های مفید کارخانه‌ها سوددهی سهامشان بالا رفته، تقاضا بالا می‌‌رود و با افزایش قیمت هر سهم عرضه نیز کاهش می‌یابد. همان طور که گفته شد کمتر کسی حاضر می‌شود تا سهام ارزشمندی را از دست بدهد.

بازار خرسی چیست؟

گفته می‌شود اصطلاح بازار خرسی از زمانی استفاده می‌شود که عده‌ای دلال فروش پوست خرس که به «خرسی‌ها» معروف بودند با پیش‌بینی آینده قیمت‌ها که به احتمال زیاد روندی نزولی خواهند داشت، پوست‌ها را به قیمت روز می‌فرختند و هنگامی که قیمت‌ها کاهش می‌یافتند پولی کمتر به فروشندگان اصلی می‌پرداختند.

اتفاقی که در بازار سهامی که از آن به عنوان بازار خرسی یاد می‌کنند، به همین صورت است، یعنی نرخ بازار نزولی است و قیمت‌ها در حال کاهش و معمولا این اتفاق در نتیجه رکود اقتصادی اتفاق می‌افتد. البته هر صعودی در نرخ سهام به معنای قدرت اقتصادی نیست، بلکه ممکن است کاذب باشد.

اما در مورد بازارهای خرسی باید گفت که برعکس شرایطی که در بازار گاوی با آن مواجهیم، یعنی تقاضای زیاد و عرضه کم، در اینجا تقاضا کم و عرضه زیاد است، قیمت‌ها کاهش پیدا کرده اما رمقی در بازار برای خرید وجود ندارد. بازار خرسی شرایطی است که بورس ریزش پیدا کرده و سرمایه‌گذاران ضرری را متحمل شده‌اند.

در بازار خرسی ارزش سهام در نتیجه تصمیم‌ها و رفتار سرمایه‌‌گذاران کاهش پیدا می‌‌کند. به عبارت دیگر باید گفت در بازار خرسی واقعی که نزول ارزش ۲۰% یا بیشتر اتفاق بیفتد و ارزش سهام کاهش پیدا می‌کند و قیمت‌ کالاها افزایش می‌‌یابد و به طور کلی شرایط اقتصادی متزلزل و ناپایدار می‌‌شود.

علاوه بر آن اوضاع به گونه‌ای است که اغلب سرمایه‌گذاران از تداوم آن اطمینان دارند. در نتیجه رکود اقتصادی تعدیل نیرو، اخراج کارگران و افزایش نرخ بیکاری اتفاق می‌افتد.

چند نکته

• بازار گاوی به بازاری گفته می‌شود که نرخ صعودی دارد و بازار خرسی به بازاری گفته می‌شود که نرخ نزولی دارد.
• با وجود اینکه اوضاع سهام برخی از سرمایه‌‌گذاران ممکن است، خرسی باشد و برخی دیگر گاوی اما فراموش نکنید که شرایط بازار سهام و صعود و نزول نرخ سهام در بلندمدت بررسی می‌شود. یعنی به این صورت نیست که گفته شود این هفته بازار خرسی است یا بازار گاوی است. به طور معمول بورس اوراق بهادار در مدت زمان طولانی گرایش صعودی داشته است.
• اوضاع سرمایه‌گذاری در زمان بازار خرسی خطرناک‌تر و نگران‌کننده‌تر از هر وقتی است؛ زیرا، در نتیجه رکود اقتصادی کالاها ارزش خود را از دست داده و قیمت‌ها ثبات ندارند.
• به عنوان یکی از پیامدهای بازار خرسی می‌‌توان به زمانی اشاره کرد که مردم سهام خود را فروخته و نقدینگی افزایش می‌یابد این اتفاق تا زمانی که اوضاع بازار بهتر شود ادامه خواهد داشت.

ویژگی های بازارهای خرسی و گاوی

عرضه و تقاضا

روند صعودی و نزولی در بازار سهام تحت تاثیر میزان عرضه و تقاضا قرار دارد، به نحوی که با بالا رفتن تقاضا و شرایط مناسب اقتصادی به اصطلاح در بازار گاوی تقاضا بالا و عرضه کم است اما در بازار خرسی شرایط کاملا عکس است. تقاضا کم و عرضه زیاد به دنبال آن به دلیل عرضه زیاد ارزش سهام نیز کاهش می‌یابد.

روان شناسی سرمایه گذاران

برداشت سرمایه‌گذاران از اوضاع و واکنش آنان به طور مستقیم بر شرایط بازار تاثیر می‌گذارد، به طوریکه رفتار سرمایه‌گذاران باعث ایجاد صعود یا نزول در روند بازار می‌شوند.

اما هر تغییر و کنشی در بازار نیز بر رفتار سهام‌‌داران تاثیر می‌گذارد، به عبارتی تاثیرگذاری بین بازار و سهام‌داران دو جانبه است. در بازار گاوی سرمایه‌گذاران از طریق خرید سهام به دنبال کسب سود بیشتر هستند.

در شرایطی که بازار خرسی حاکم است، سرمایه‌گذاران با وجود این که منتظر اتفاقی مثبت در بازار هستند سرمایه خود را از بازار بورس خارج کرده و در اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند. مثل بانک‌‌ها که ریسک بسیار کمتری نسبت به بازار بورس را تجربه می‌کنند.

علاوه بر این کاهش نرخ در قیمت‌های بازار، اعتماد سرمایه‌گذاران را نسبت به بازار سهام متزلزل می‌سازد و سبب می‌شود تا مردم تا جایی که می‌توانند سهامشان را بفروشند و از بازار بورس خارج شوند. در نتیجه جریان خروجی پول از بازار، قیمت‌ها به طور مداوم افزایش می‌یابد.

تغییرات در روند فعالیت های اقتصادی

از آن جایی که همه کسب‌کارهایی که در بازار سهام هستند، عضو یک مجموعه اقتصادی بزرگ‌تر هستند، کوچک‌‌ترین تغییر در فعالیت‌‌های اقتصادی زیرمجموعه‌ها بر مجموعه بزرگ‌تر تاثیر می‌گذارد.

در بازار خرسی شرایط اقتصادی به شدت ضعیف می‌شود؛ زیرا به دنبال اینکه مصرف‌کنندگان قادر به خرید نیستند و زیاد هزینه نمی‌کنند، بیشتر مشاغل نیز قادر به ثبت سود کلان نخواهند بود. از دیگر پیامدها می‌توان به کاهش مستقیم ارزش سهام بازار اشاره کرد.

در بازار گاوی شرایط عکس است مردم علاوه بر تمایل به خرید از قدرت خرید خوبی برخوردارند، در نتیجه اقتصاد قدرت می‌یابد.

چطور روند تغییرات بازار را تخمین بزنیم؟

بازه زمانی طولانی نکته کلیدی برای تشخیص گاوی بودن یا خرسی بودن بازار است، تنها اینکه مثلا در مدت یک هفته تعداد زیادی سهام فروخته شده و عده زیادی پولشان را خارج کرده‌اند به معنای خرسی بودن بازار نیست.

اتفاقاتی که در بازه زمانی کوتاه‌مدت می‌افتد، نشان‌دهنده اصلاح یا روندی است که در آن زمان صورت می‌گرفته است. حال قضاوت شرایط بازار مبنی بر اینکه بازار گاوی است یا خرسی فقط در بلندمدت ممکن است.

هرچند همیشه هر اتفاقی را نمی‌توان نتیجه یا عاملی برای گاوی بودن یا خرسی بودن بازار در نظر گرفت. ممکن است کشور درگیر رکود اقتصادی بوده باشند و حالا رو به التیام است.

تذکر:

تعیین زمان برای بازارهای گاوی یا خرسی تقریبا غیرممکن است.

در هر بازار بهتر است چه کاری بکنیم؟

در شرایط بازار گاوی تا جایی که ممکن است باید عجله کرد و سهام ارزشمند تهیه کرد. باید از بالا رفتن قیمت‌ها بهره برد و تا جایی که ممکن است سهام را هنگامی که قیمتش به اوج رسیده به فروش برسانید. در طی زمانی که بازار روند گاوی دارد باید از ضررها صرف نظر کرد و آن‌‌ها را موقت دانست، هر سرمایه‌گذاری می‌تواند در هر قسمتی از بازار بورس اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کرده و سودهای متعددی دریافت کند.

در بازارهای خرسی ضررها بسیار جدی‌تر خواهد بود و نرخ بیشتری خواهد داشت، زیرا ارزش سهام مدام در حال کاهش است و اینکه تا چه زمانی این روند نزولی ادامه خواهد داشت مشخص نیست.

حتی اگر به امید صعود سهمی در این شرایط بخرید مطمئن باشید قبل از اینکه سودی نصیبتان شود، متحمل ضرر خواهید شد. سوددهی‌ها بیشتر مختص به سرمایه‌‌گذاری‌های کوتاه‌مدت یا سرمایه‌گذاری‌ با درآمد ثابت خواهد بود مثلا سپرده‌‌گذاری در بانک‌ها.

همچنین ممکن است برخی از سهام‌‌داران به سهام‌های تدافعی روی آورند که عملکردشان تنها تحت تاثیر تغییرات روند بازار هستند. بنابراین می‌توان گفت هم در زمان تاریکی‌های اقتصادی و هم در زمان‌های عالی اقتصادی سهام تدافعی حالت پایدار دارد. این سهام معمولا مربوط به صنایع تاسیساتی می‌شوند که متعلق به دولت هستند که اغلب صرف نظر از شرایط اقتصادی مردم آن‌ها را ‌می‌خرند.

موضوع جالبی که در اینجا وجود دارد در ارتباط با سودی است که ممکن است عاید برخی از سرمایه‌گذاران در طی بازار خرسی شود. چند راه برای دریافت سود وجود دارد از جمله خرید و فروش سریع سهام، خرید صندوق با قابلیت معامله (EFT’s) یا خرید سهامی که با قیمتی پایین‌تر نسبت به گذشته به فروش می‌رسد.

کلام آخر

هر دو شرایط بازار چه گاوی چه خرسی بر روی روند سرمایه‌گذاری شما تاثیرگذار است. بهتر است پیش از سرمایه‌گذاری شرایط بازار را خوب بسنجید و مطالعه‌ای بر روی سوابق بازار انجام دهید. لازم به ذکر است که روند بازار در بلند مدت همیشه مسیر صعودی داشته است.