تصور می‌کنم یکی از بهترین ترجمه‌های موجود در بازار برای کتاب تحلیل تکنیکال جان مورفی، ترجمه‌ی آقای کامیار فراهانی باشد.
آموزش کامل ۱۵ الگوی معروف نمودار شمعی در تحلیل تکنیکال
نمودارهای شمعی (Candlesticks) یکی از رایج‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال، برای بررسی الگوها و روندهای قیمتی است. این نمودارها قرن‌هاست که برای شناسایی و پیش‌بینی الگوهای قیمتی مورد استفاده معامله گران و سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. در ادامه می‌توانید با برخی از مهم‌ترین و مشهورترین الگوهای نمودار شمعی آشنا شده و در تحلیل تکنیکال خود از آنها کمک بگیرید.
چگونه از الگوهای نمودار شمعی استفاده کنیم؟
در واقع الگوهای شمعی بی‌شماری وجود دارد که معامله گران می‌توانند به کمک آنها، ناحیه‌های موردنظر خود را در یک نمودار شناسایی کرده و درباره آینده آن تصمیم‌گیری کنند. از این موارد می‌توان برای معاملات روزانه، معاملات نوسان گیری (Swing) و حتی معاملات بلندمدت استفاده کرد. در حالی که برخی از الگوهای شمعی ممکن است نقطه‌نظر و دیدگاهی در مورد تعادل بین خریداران و فروشندگان ارائه دهند، برخی دیگر از این الگوها ممکن است نشان‌دهنده تغییر یا ادامه روند و یا عدم تصمیم‌گیری باشند.
باید توجه داشت که الگوهای شمعی تنها معیار و سیگنال خریدوفروش نیستند. در عوض از آنها به عنوان راهی برای بررسی ساختار بازار و یافتن نشانه‌ای بالقوه از یک فرصت پیش رو استفاده میشود. به همین ترتیب، بررسی الگوها همیشه مفید است.چراکه نشانه‌های گسترده‌تر در فضای بازار و سایر عوامل بازار، می‌تواند در این الگوها نمود پیدا کند.
به طور خلاصه، مانند سایر ابزار تجزیهوتحلیل بازار، الگوهای شمعی نیز در ترکیب با دیگر روش‌ها و تکنیک‌ها، کاربرد دارند. این تکنیک‌ها ممکن است شامل روش ویکوف (Wyckoff Method)، نظریه امواج الیوت و نظریه داو باشد. همچنین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال، مانند خطوط روند ، میانگین متحرک ، شاخص مقاومت نسبی (RSI) ، استوکاستیک RSI، باندهای بولینگر ، ابر ایچیموکو ، Parabolic SAR یا MACD نیز در این مسئله کاربرد دارند.
مشهورترین الگوهای نمودار شمعی
الف – الگوهای بازگشت صعودی
چکش (Hammer)
شکل این الگو، به صورت شمعی است که دم یا فتیله آن در سمت پایین تشکیل‌شده است و اندازه این فتیله حداقل دو برابر بدنه اصلی شمع است. تصویر این شمع به خوبی شکل چکش را تداعی می‌کند.
چکش نشان می‌دهد که اگرچه فشار فروش در این بخش زیاد بوده است، اما بازار گاوی یا صعودی قدرتمند ظاهرشده است و توانسته بر این حجم بالای فروش غلبه کند. به‌طورکلی چکش را به عنوان نشانه تغییر بازار می دانند. چکش می‌تواند به رنگ قرمز یا سبز باشد، اما چکش‌های سبز نشان‌دهنده قدرت بیشتر بازار گاوی از بازار خرسی است، در نتیجه می‌توان نتیجه گرفت تمایل بازار به صعود قیمت است.
چکش وارونه
این الگو که به نام چکش معکوس نیز شناخته میشود، دقیقاً مانند الگو چکش است. اما فتیله بلند آن در قسمت بالای بدنه تشکیل میشود. درست مانند الگوی چکش، اندازه فتیله بالایی باید حداقل دو برابر خود بدنه شمع باشد.
یک چکش وارونه در کف روند نزولی رخ داده و می‌تواند نشان‌دهنده یک برگشت بالقوه به سمت بالا و تغییر جهت روند باشد. فتیله بالایی تشکیل‌شده در شمع نشان می‌دهد که اگرچه فروشندگان تلاش کرده‌اند قیمت نزدیک به قیمت شروع، بسته شود اما قیمت از مسیر حرکتی نزولی درآمده است. به‌این‌ترتیب، چکش وارونه ممکن است نشان‌دهنده این باشد که خریداران به‌زودی کنترل بازار را به دست می‌گیرند.
سه سرباز سفید
الگوی سه سرباز سفید از سه شمع سبز متوالی تشکیل میشود، هر یک از آنها در بدنه شمع قبلی باز می‌شوند و در سطحی بالاتر از حد شمع قبلی خود بسته می‌شوند.
به طور ایده آل، در این شمع‌ها نباید فتیله‌های بلند به سمت پایین تشکیل شود. در این صورت سه سرباز سفید به معنای فشار خرید مداوم و نهایتاً افزایش قیمت است. البته از اندازه شمع‌ها و اندازه فتیله‌ها می‌توان بازار را قضاوت کرد و پی به‌احتمال ادامه حرکت یا اصلاح احتمالی قیمت برد.
هارامی صعودی
الگوی هارامی صعودی، تشکیل‌شده از یک شمع قرمز بلند است که به دنبال آن یک شمع سبز کوچک‌تر تشکیل میشود و همچنین شمع سبز کاملاً در بدنه شمع قرمز جا میشود.
هارامی صعودی می‌تواند طی دو یا چند روز آشکار شود و این الگویی است که نشان می‌دهد نیروی فروش در حال کند شدن است و احتمالاً فروش به‌زودی پایان یابد.
ب – الگوهای وارونه نزولی
مرد به دار آویخته (Hanging Man)
الگوی مرد دار آویخته تقریباً معادل نزولی الگوی چکش است. به‌طورمعمول در انتهای یک روند صعودی شمعی با بدنه‌ای کوچک در بالای شمع و فتیله‌ای بلند، به سمت پایین (شبیه واژه انگلیسی T) شکل می‌گیرد.
فتیله به سمت پایین نشان‌دهنده آن است که فروش زیادی در جریان بوده است، اما با این وجود خریداران موفق شدند کنترل قیمت را پس بگیرند و قیمت را بالاتر ببرند. باید در نظر داشت، پس از یک روند قیمتی صعودی طولانی‌مدت، فروش این‌چنینی، ممکن است به عنوان هشداری مبنی بر اینکه خریداران به‌زودی کنترل بازار را از دست می‌دهند و روند نزولی آغاز میشود؛ تلقی شود.
ستاره دنباله‌دار
الگوی ستاره دنباله‌دار نوعی از شمع‌ها است که دارای یک فتیله بلند در قسمت بالایی و گاهی هم دارای یک فتیله کوچک در بخش پایین است. البته گاهی فتیله کوچک پایینی تشکیل نمی‌شود. بدنه شمع در اندازه‌ای کوچک است و معمولاً در نزدیکی سطح پایینی شمع تشکیل میشود. ستاره دنباله‌دار شکلی مشابه چکش وارونه دارد اما برخلاف چکش وارونه، در پایان یک روند صعودی تشکیل میشود.
این الگو نشان می‌دهد که بازار به بالاترین سطح رسیده است اما پس‌ازآن فروشندگان کنترل را در دست گرفته و قیمت را به پایین نزول داده‌اند. برخی از معامله گران ترجیح می‌دهند تا چند شمع بعدی هم برای تائید الگو تشکیل شود، سپس تغییر روند برایشان ثابت‌شده و بر اساس آن تصمیم‌گیری می‌کنند.
سه کلاغ سیاه (Three black crows)
الگوی سه کلاغ سیاه از سه شمع قرمز متوالی ساخته‌شده است که هر یک از آنها در راستای بدنه شمع قبلی باز یا آغاز می‌شوند و در سطحی پایین‌تر از سطح شمع قبلی بسته می‌شوند.
این الگو معادل نزولی سه سرباز سفید است. در شناخت شمع نموداری حالت ایده آل، این شمع‌ها نباید دارای فتیله‌های بلند به سمت بالا باشند. از اندازه شمع‌ها و طول فتیله‌ها می‌توان برای قضاوت در مورد ادامه استفاده کرد و پی به‌احتمال ادامه حرکت یا اصلاح احتمالی قیمت برد.
هارامی نزولی
هارامی نزولی یک شمع به رنگ سبز و بلند است و به دنبال آن یک شمع قرمز کوچک‌تر تشکیل میشود و همچنین شمع قرمز کاملاً در بدنه شمع سبز جا میشود.
هارامی نزولی می‌تواند طی دو یا چند روز آشکار شود و این الگویی است که نشان می‌دهد نیروی خرید در حال کند شدن است و معمولاً در پایان یک روند نزولی آشکار میشود.
پوشش ابر سیاه (Dark cloud cover)
الگوی پوشش ابر سیاه از یک شمع قرمز تشکیل‌شده است که در بالای یک شمع سبز قبلی خود باز میشود اما این شمع، در زیر نقطه میانی شمع قبلی خود بسته میشود.
اغلب این الگو می‌تواند با حجم زیاد همراه بشود، که نشان‌دهنده آن است که حرکت ممکن است از روند صعودی به روند نزولی تغییر جهت دهد. معامله گران برای تائید این موضوع ممکن است منتظر شمع قرمز سوم در الگو شوند.
پ – الگوهای ادامه‌دار
الگو سه‌گانه صعودی(Rising three methods)
این الگو در یک روند صعودی اتفاق می‌افتد، جایی که سه شمع قرمز متوالی با بدنه‌هایی کوچک در روند صعودی به دنبال یکدیگر در نمودار ظاهر می‌شوند. در حالتی ایده آل، شمع‌های قرمز نباید محدوده شمع قبلی خود را نقض کنند.
ادامه‌دار بودن این روند با ظاهر شدن یک شمع سبز با بدنه‌ای بلند تائید میشود، که نشان‌دهنده آن است که گاوها دوباره کنترل روند را در دست گرفته اند و روند صعودی ادامه دارد.
الگو سه‌گانه نزولی (Falling three methods)
این الگو نقطه عکس الگو سه‌گانه صعودی است و نشان‌دهنده آن است که ادامه حرکت به سوی روند نزولی است.
دوجی (Doji)
الگو دوجی زمانی تشکیل میشود که نقطه باز شدن و بسته شدن یک شمع یکسان باشد (یا بسیار نزدیک به یکدیگر باشد). قیمت می‌تواند به سمت بالا یا پایین نقطه باز شدن شمع حرکت کند اما در نهایت در نقطه باز شدن قیمت یا نزدیک آن بسته میشود. به‌این‌ترتیب،از یک الگو دوجی می‌توان بلاتکلیفی بین نیروهای خریدوفروش را مشاهده کرد.
در این الگو، بسته به جایی که خط(Line) باز شدن/بسته شدن شمع اتفاق می‌افتد ، می‌توان دوجی را به شکل‌های زیر تفسیر کرد:
۱- دوجی سنگ قبر(Gravestone Doji) :
شمع وارونه نزولی که از یک فتیله بلند در قسمت بالایی تشکیل‌شده و نقطه باز شدن و بسته شدن شمع نزدیک پایین شمع ظاهر میشود.
۲ – دوجی پا بلند (Long-legged Doji) :
شمع بلاتکلیف که دارای دو فتیله هم در قسمت پایین و هم در قسمت بالای شمع است و نقطه باز شدن و بسته شدن شمع هم نزدیک به نقطه میانی ظاهر میشود.
۳- دوجی سنجاقک (Dragonfly Doji) :
الگویی است که بسته به شرایط هم می‌تواند صعودی باشد و هم نزولی. این الگو از یک فتیله بلند به سمت پایین ساخته‌شده است و نقطه باز شدن و بسته شدن قیمت هم در نزدیکی سطح بالای شمع نمایان میشود.
طبق تعریف اولیه دوجی؛ نقطه باز و بسته شدن شمع باید دقیقاً یکسان باشد اما اگر این نقطه دقیقاً یکسان نباشد اما بسیار به هم نزدیک باشند چه؟ در این حالت با کندل اسپینینگ تاپ (spinning top) مواجهیم. ازآنجایی‌که بازار رمزارزها می‌تواند بسیار بی‌ثبات باشد ، یک دوجی دقیق خیلی نادر رخ می‌دهد. به‌این‌ترتیب اغلب ازاسپینینگ تاپ به جای دوجی استفاده میشود.
سخن پایانی
حتی اگر قصد استفاده از الگوهای شمعی را نداشته باشید، آشنایی حداقلی با آنها برای هر معامله‌گری ضروری است.
علاوه بر این استفاده بدون هیچ ابزار دیگری از آنها نیز به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود. آنها می‌توانند بدون شک برای تجزیهوتحلیل بازارها مفید باشند، اما فراموش نکنید که بر اساس هیچ اصول علمی یا قانونی‌ای نبوده و تنها نقش بصری نیروهای خریدوفروش هستند.
هفت کتاب خوب برای یادگیری تحلیل تکنیکال
کتاب تحلیل تکنیکال تا دلتان بخواهد در بازار وجود دارد؛ از منابع لاتین گرفته تا کتبی که ترجمه‌ی فارسی شده‌اند. اغلب کتاب‌های تحلیل تکنیکال فارسی به‌نوعی کپی یکدیگر هستند. برخی تئوری‌های تحلیلی مطرح‌شده در منابع لاتین نیز دیگر در بازار بورس و سایر بازارهای مالی کاربرد ندارد.
البته در کشورمان برخی از اساتید (!) تحلیل تکنیکال به‌گونه‌ای در مورد این تئوری‌ها با اعتمادبه‌نفس صحبت می‌کنند که به گمانم اگر تئوریسین (نظریه‌پرداز) آنها نیز امروز زنده بودند، دهانشان از تعجب بازمی‌ماند! آخر برخی از این نظریه‌پردازان خودشان دنیا را با فقر ترک کرده‌اند بعد اساتید تحلیل تکنیکال ما شده‌اند کاسه‌ی داغ‌تر از آش!
طیف گسترده‌ای از کتاب‌های تحلیل تکنیکال برای یادگیری وجود دارد. موضوعاتی همچون الگوهای نموداری، نسبت‌های فیبوناچی، تحلیل تکنیکال کلاسیک ، تحلیل هارمونیک و …
برخی از تئوری‌های تحلیلی واقعاً تاریخ انقضایشان فرارسیدهاست یا اساساً در بازار بورس ما کاربردی ندارد. از میان آن تعداد هفت کتاب را برایتان گلچین نموده‌ایم که به نظر مطالب جامع‌تری دارند و به‌طور کاربردی به اصول تحلیل تکنیکال می‌پردازند.
۱- کتاب شروع تحلیل تکنیکال (جک شواگر) 
کتاب تحلیل تکنیکال جک شواگر نقطه‌ی شروع عالی برای معامله گران تازه کارت است؛ این کتاب تقریباً تمام جوانب مهم تحلیل تکنیکال را به شکل کاربردی توضیح می‌دهد. نویسنده در این کتاب تغییر از توضیح الگوهای نموداری (chart pattern) و اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال، نکات خوبی را در مورد استراتژی معاملاتی، قوانین ورود و خروج و توسعه‌ی سیستم معاملاتی مطرح نموده است. این کتاب همچنین درباره‌ی طراحی و بهینه‌سازی نقشه‌ی معاملاتی (trading plan) نیز مطالب خوبی را عنوان نموده است.
توضیح: از همین نویسنده (جک شواگر) کتاب فخیم دیگری بنام “جادوگران بازارهای نوین” نیز تألیف شده است و کتاب فوق درواقع متن مصاحبه‌هایی با صدها معامله‌گر موفق بازار بورس سهام آمریکا است.
۲- کتاب آموزش تحلیل تکنیکال (مارتین ج. پرینگ)
این کتاب به‌عنوان “کتاب مقدس” تحلیل تکنیکال شناخته میشود چراکه حاوی مقادیر جامع اطلاعاتی است و به‌خوبی مفاهیم اصلی را پوشش می‌دهد. نویسنده این کتاب تلاش نموده است علم تحلیل تکنیکال را با مباحثی همچون روانشناسی معاملات و مکانیک بازار ترکیب کند تا جایی که افراد بتوانند تجزیهوتحلیل تکنیکال را به‌خوبی درک کنند. این کتاب با توجه به آموزش‌های جامع ای که دارد برای تازه‌واردان به دنیای تحلیل تکنیکال مناسب است.
مارتین پرینگ در کتاب دیگری بنام Candlesticks Explained الگوهای شمعی را به‌صورت گام‌به‌گام توضیح داده است.
3- کتاب تحلیل تکنیکال (جان مورفی)
بعید است معامله‌گر بازارهای مالی باشید و نام کتاب تحلیل تکنیکال جان مورفی را نشنیده باشید. این کتاب سطح خوبی از اطلاعات کلاسیک را در باب تحلیل تکنیکال در اختیار ما قرار می‌دهد. کتاب فوق ازجمله کتاب‌های قدیمی است که سال‌هاست در بازار بورس ایران ترجمه‌شده است.
تصور می‌کنم یکی از بهترین ترجمه‌های موجود در بازار برای کتاب تحلیل تکنیکال جان مورفی، ترجمه‌ی آقای کامیار فراهانی باشد.
جان مورفی بیش از ۴۰ شناخت شمع نموداری سال است که در مبحث تحلیل تکنیکال سرآمد است؛ او هم‌اکنون تحلیل‌گر ارشد CNBC است و ازجمله پیشگامان تحلیل تکنیکال در جهان است. کتاب او تابه‌حال به زبان‌های زیادی برگردان (ترجمه) شده است.
۴- کتاب چطور در بازار سهام سود کنیم (ولیام اونیل)
ولیام اونیل کارآفرین، کارگزار آمریکایی در بازار سهام است. او بیش از ۸۰ سال سن و حدود ۶۰ سال تجربه‌ی حرفه‌ای در بازارهای مالی دارد. اونیل یکی از بهترین تحلیل گران تکنیکال است و تجربه‌ی بسیار بالایی در بازار بورس دارد.
کتاب او منبع خوبی است برای یادگیری تحلیل تکنیکال چراکه آن را به شکل ملموس و کاربردی آموزش می‌دهد. ازجمله مواردی که در کتاب وی به‌دقت موردبررسی قرارگرفته، آموزش کاربردی مهم‌ترین الگوهای شمعی است.
ولیام اونیل، سردبیر و بنیان‌گذار نشریه‌ی Investor’s business Daily است که یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین نشریه‌های مالی است.
5- کتاب فنون نموداری الگوهای شمعی ژاپنی (استیو نیسون)
استیو نیسون یکی از قدیمی‌های بازار سهام است که سال‌هاست علاقه‌ی خاصی به الگوهای شمعی دارد. تقریباً می‌توان گفت کتاب استیو کامل‌ترین و جامع‌ترین کتاب درزمینه ی الگوهای شمعی است. البته استیو نیسون در آغاز فعالیت تجاری خود زیاد شناخته‌شده نبود اما تبحر خاص برای در به‌کارگیری الگوهای شمعی در تحلیل تکنیکال بشدت او را محبوب کرد. این کتاب توضیح کامل و جامعی است از هر آنچه باید در به‌کارگیری الگوهای شمعی بدانید.
6- کتاب دائره‌المعارف الگوهای نموداری (توماس بولکوفسکی) 
توماس بولکوفسکی به اعتقاد بسیاری از شخصیت‌های دنیای معامله‌گری، یکی از نویسندگان برجستۀ جهان در حوزۀ الگوهای نموداری است.
او سرمایه‌گذاری موفق و معامله‌گر حرفه‌ای با بیش از سی سال تجربه در بازار سهام است. کتاب تحسین‌برانگیز وی به نام دائره‌المعارف الگوهای نموداری در سال ۲۰۰۳ توسط سالنامۀ معامله‌گران سهام به‌عنوان کتاب برگزیدۀ سال انتخاب‌شده است. او کتاب‌های دیگری نیز در این زمینه نوشته است؛ کتاب‌های وی به ۸ زبان ترجمه‌شده است.
نسخه‌ی فارسی کتاب دایره المعارف الگوهای نموداری توسط انتشارات پیک صبحان با ترجمه‌ی مهدی میرزایی و پوریا تیرگر قابل تهیه است.
7- کتاب تحلیل تکنیکال به روش قاب‌های چندگانه (براون شانون) 
کتاب فوق منبعی مفید برای گسترش دانش تحلیل تکنیکال با هر شناخت شمع نموداری شناخت شمع نموداری سبک معاملاتی است؛ درواقع مهم نیست چه سبک معاملاتی دارید چون این کتاب بکارتان می‌آید!
این کتاب نگاه عمیقی به استفاده قاب‌های زمانی چندگانه (Multi timeframe) در معاملات تکنیکال دارد. کتاب شانون تکنیک‌های مختلفی را برای استفاده‌ی ترکیبی از تایم فریم‌ها در اختیار تحلیل‌گر قرار داده است.
محاسبه سن دقیق و تاریخ تولد
در تعریف کلی، فاصله زمانی اززمان آغاز یک فرآیند تا امروز بعنوان سن فرآیند درنظر گرفته میشود. حال چنانچه آغاز فرآیند، تولد موجود زنده مثلا انسان باشد به این فاصله زمانی ، سن انسان گفته میشود. معمولاً سن افراد بصورت تقویمی و برحسب سال و ماه و روز سپری شده از زمان تولد آنها بیان میگردد. برای محاسبه سن (محاسبه شمع تولد) و پاسخ به این پرسش که من چند سالمه یا چند سال از عمر من گذشته ، لازم است فاصله زمانی تاریخ تولد تا تاریخ امروز را براساس یک تقویم مشخص ( شمسی ، میلادی ، قمری و . ) تعیین نماییم.
در بخش محاسبه سن سایت باحساب ، برای هرفرد مدت زمان سپری شده ازتاریخ تولد تااکنون بصورت دقیق و آنلاین محاسبه و اعلام میگردد.
تعیین سن تقویمی و محاسبه اختلاف سن
برای محاسبه سن تقویمی ، ابتدا باید تاریخ تولد شمسی را وارد نموده و سپس باکلیک روی عبارت محاسبه ، سن دقیق تعیین میگردد. درکنار محاسبه سن ، تاریخ تولد مطابق تقویم های میلادی شمسی قمری قابل مشاهده خواهد بود. همزمان اطلاعاتی پیرامون تعداد روزهای باقیمانده تا سالگرد تولد ( روزشمار تولد ) ، برج فلکی نظیر ماه تولد و نام حیوان متناظر سال تولد (برمبنای تقویم دوازده گانه حیوانی) ، نمایش داده میشود.
همچنین علاوه بر موارد فوق امکان محاسبه اختلاف سن دو نفر نیز وجود دارد. بنابراین با انتخاب گزینه مربوط به اختلاف سن و وارد نمودن تاریخ تولد نفر اول و نفر دوم ، اختلاف سنی دو نفر برمبنای تقویم شمسی محاسبه میگردد.
آموزش کامل ۱۵ الگوی معروف نمودار شمعی در تحلیل تکنیکال
نمودارهای شمعی (Candlesticks) یکی از رایج‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال، برای بررسی الگوها و روندهای قیمتی است. این نمودارها قرن‌هاست که برای شناسایی و پیش‌بینی الگوهای قیمتی مورد استفاده معامله گران و سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. در ادامه می‌توانید با برخی از مهم‌ترین و مشهورترین الگوهای نمودار شمعی آشنا شده و در تحلیل تکنیکال خود از آنها کمک بگیرید.
چگونه از الگوهای نمودار شمعی استفاده کنیم؟
در واقع الگوهای شمعی بی‌شماری وجود دارد که معامله گران می‌توانند به کمک آنها، ناحیه‌های موردنظر خود را در یک نمودار شناسایی کرده و درباره آینده آن تصمیم‌گیری کنند. از این موارد می‌توان برای معاملات روزانه، معاملات نوسان گیری (Swing) و حتی معاملات بلندمدت استفاده کرد. در حالی که برخی از الگوهای شمعی ممکن است نقطه‌نظر و دیدگاهی در مورد تعادل بین خریداران و فروشندگان ارائه دهند، برخی دیگر از این الگوها ممکن است نشان‌دهنده تغییر یا ادامه روند و یا عدم تصمیم‌گیری باشند.
باید توجه داشت که الگوهای شمعی تنها معیار و سیگنال خریدوفروش نیستند. در عوض از آنها به عنوان راهی برای بررسی ساختار بازار و یافتن نشانه‌ای بالقوه از یک فرصت پیش رو استفاده میشود. به همین ترتیب، بررسی الگوها همیشه مفید است.چراکه نشانه‌های گسترده‌تر در فضای بازار و سایر عوامل بازار، می‌تواند در این الگوها نمود پیدا کند.
به طور خلاصه، مانند سایر ابزار تجزیهوتحلیل بازار، الگوهای شمعی نیز در ترکیب با دیگر روش‌ها و تکنیک‌ها، کاربرد دارند. این تکنیک‌ها ممکن است شامل روش ویکوف (Wyckoff Method)، نظریه امواج الیوت و نظریه داو باشد. همچنین اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال، مانند خطوط روند ، میانگین متحرک ، شاخص مقاومت نسبی (RSI) ، استوکاستیک RSI، باندهای بولینگر ، ابر ایچیموکو ، Parabolic SAR یا MACD نیز در این مسئله کاربرد دارند.
مشهورترین الگوهای نمودار شمعی
الف – الگوهای بازگشت صعودی
چکش (Hammer)
شکل این الگو، به صورت شمعی است که دم یا فتیله آن در سمت پایین تشکیل‌شده است و اندازه این فتیله حداقل دو برابر بدنه اصلی شمع است. تصویر این شمع به خوبی شکل چکش را تداعی می‌کند.
چکش نشان می‌دهد که اگرچه فشار فروش در این بخش زیاد بوده است، اما بازار گاوی یا صعودی قدرتمند ظاهرشده است و توانسته بر این حجم بالای فروش غلبه کند. به‌طورکلی چکش را به عنوان نشانه تغییر بازار می دانند. چکش می‌تواند به رنگ قرمز یا سبز باشد، اما چکش‌های سبز نشان‌دهنده قدرت بیشتر بازار گاوی از بازار خرسی است، در نتیجه می‌توان نتیجه گرفت تمایل بازار به صعود قیمت است.
چکش وارونه
این الگو که به نام چکش معکوس نیز شناخته میشود، دقیقاً مانند الگو چکش است. اما فتیله بلند آن در قسمت بالای بدنه تشکیل میشود. درست مانند الگوی چکش، اندازه فتیله بالایی باید حداقل دو برابر خود بدنه شمع باشد.
یک چکش وارونه در کف روند نزولی رخ داده و می‌تواند نشان‌دهنده یک برگشت بالقوه به سمت بالا و تغییر جهت روند باشد. فتیله بالایی تشکیل‌شده در شمع نشان می‌دهد که اگرچه فروشندگان تلاش کرده‌اند قیمت نزدیک به قیمت شروع، بسته شود اما قیمت از مسیر حرکتی نزولی درآمده است. به‌این‌ترتیب، چکش وارونه ممکن است نشان‌دهنده این باشد که خریداران به‌زودی کنترل بازار را به دست می‌گیرند.
سه سرباز سفید
الگوی سه سرباز سفید از سه شمع سبز متوالی تشکیل میشود، هر یک از آنها در بدنه شمع قبلی باز می‌شوند و در سطحی بالاتر از حد شمع قبلی خود بسته می‌شوند.
به طور ایده آل، در این شمع‌ها نباید فتیله‌های بلند به سمت پایین تشکیل شود. در این صورت سه سرباز سفید به معنای فشار خرید مداوم و نهایتاً افزایش قیمت است. البته از اندازه شمع‌ها و اندازه فتیله‌ها می‌توان بازار را قضاوت کرد و پی به‌احتمال ادامه حرکت یا اصلاح احتمالی قیمت برد.
هارامی صعودی
الگوی هارامی صعودی، تشکیل‌شده از یک شمع قرمز بلند است که به دنبال آن یک شمع سبز کوچک‌تر تشکیل میشود و همچنین شمع سبز کاملاً در بدنه شمع قرمز جا میشود.
هارامی صعودی می‌تواند طی دو یا چند روز آشکار شود و این الگویی است که نشان می‌دهد نیروی فروش در حال کند شدن است و احتمالاً فروش به‌زودی پایان یابد.
ب – الگوهای وارونه نزولی
مرد به دار آویخته (Hanging Man)
الگوی مرد دار آویخته تقریباً معادل نزولی الگوی چکش است. به‌طورمعمول در انتهای یک روند صعودی شمعی با بدنه‌ای کوچک در بالای شمع و فتیله‌ای بلند، به سمت پایین (شبیه واژه انگلیسی T) شکل می‌گیرد.
فتیله به سمت پایین نشان‌دهنده آن است که فروش زیادی در جریان بوده است، اما با این وجود خریداران موفق شدند کنترل قیمت را پس بگیرند و قیمت را بالاتر ببرند. باید در نظر داشت، پس از یک روند قیمتی صعودی طولانی‌مدت، فروش این‌چنینی، ممکن است به عنوان هشداری مبنی بر اینکه خریداران به‌زودی کنترل بازار را از دست می‌دهند و روند نزولی آغاز میشود؛ تلقی شود.
ستاره دنباله‌دار
الگوی ستاره دنباله‌دار نوعی از شمع‌ها است شناخت شمع نموداری که دارای یک فتیله بلند در قسمت بالایی و گاهی هم دارای یک فتیله کوچک در بخش پایین است. البته گاهی فتیله کوچک پایینی تشکیل نمی‌شود. بدنه شمع در اندازه‌ای کوچک است و معمولاً در نزدیکی سطح پایینی شمع تشکیل میشود. ستاره دنباله‌دار شکلی مشابه چکش وارونه دارد اما برخلاف چکش وارونه، در پایان یک روند صعودی تشکیل میشود.
این الگو نشان می‌دهد که بازار به بالاترین سطح رسیده است اما پس‌ازآن فروشندگان کنترل را در دست گرفته و قیمت را به پایین نزول داده‌اند. برخی از معامله گران ترجیح می‌دهند تا چند شمع بعدی هم برای تائید الگو تشکیل شود، سپس تغییر روند برایشان ثابت‌شده و بر اساس آن تصمیم‌گیری می‌کنند.
سه کلاغ سیاه (Three black crows)
الگوی سه کلاغ سیاه از سه شمع قرمز متوالی ساخته‌شده است که هر یک از آنها در راستای بدنه شمع قبلی باز یا آغاز می‌شوند و در سطحی پایین‌تر از سطح شمع قبلی بسته می‌شوند.
این الگو معادل نزولی سه سرباز سفید است. در حالت ایده آل، این شمع‌ها نباید دارای فتیله‌های بلند به سمت بالا باشند. از اندازه شمع‌ها و طول فتیله‌ها می‌توان برای قضاوت در مورد ادامه استفاده کرد و پی به‌احتمال ادامه حرکت یا اصلاح احتمالی قیمت برد.
هارامی نزولی
هارامی نزولی یک شمع به رنگ سبز و بلند است و به دنبال آن یک شمع قرمز کوچک‌تر تشکیل میشود و همچنین شمع قرمز کاملاً در بدنه شمع سبز جا میشود.
هارامی نزولی می‌تواند طی دو یا چند روز آشکار شود و این الگویی است که نشان می‌دهد نیروی خرید در حال کند شدن است و معمولاً در پایان یک روند نزولی آشکار میشود.
پوشش ابر سیاه (Dark cloud cover)
الگوی پوشش ابر سیاه از یک شمع قرمز تشکیل‌شده است که در بالای یک شمع سبز قبلی خود باز میشود اما این شمع، در زیر نقطه میانی شمع قبلی خود بسته میشود.
اغلب این الگو می‌تواند با حجم زیاد همراه بشود، که نشان‌دهنده آن است که حرکت ممکن است از روند صعودی به روند نزولی تغییر جهت دهد. معامله گران برای تائید این موضوع ممکن است منتظر شمع قرمز سوم در الگو شوند.
پ – الگوهای ادامه‌دار
الگو سه‌گانه صعودی(Rising three methods)
این الگو در یک روند صعودی اتفاق می‌افتد، جایی که سه شمع قرمز متوالی با بدنه‌هایی کوچک در روند صعودی به دنبال یکدیگر در نمودار ظاهر می‌شوند. در حالتی ایده آل، شمع‌های قرمز نباید محدوده شمع قبلی خود را نقض کنند.
ادامه‌دار بودن این روند با ظاهر شدن یک شمع سبز با بدنه‌ای بلند تائید میشود، که نشان‌دهنده آن است که گاوها دوباره کنترل روند را در دست گرفته اند و روند صعودی ادامه دارد.
الگو سه‌گانه نزولی (Falling three methods)
این الگو نقطه عکس الگو سه‌گانه صعودی است و نشان‌دهنده آن است که ادامه حرکت به سوی روند نزولی است.
دوجی (Doji)
الگو دوجی زمانی تشکیل میشود که نقطه باز شدن و بسته شدن یک شمع یکسان باشد (یا بسیار نزدیک به یکدیگر باشد). قیمت می‌تواند به سمت بالا یا پایین نقطه باز شدن شمع حرکت کند اما در نهایت در نقطه باز شدن قیمت یا نزدیک آن بسته میشود. به‌این‌ترتیب،از یک الگو دوجی می‌توان بلاتکلیفی بین نیروهای خریدوفروش را مشاهده کرد.
در این الگو، بسته به جایی که خط(Line) باز شدن/بسته شدن شمع اتفاق می‌افتد ، می‌توان دوجی را به شکل‌های زیر تفسیر کرد:
۱- دوجی سنگ قبر(Gravestone Doji) :
شمع وارونه نزولی که از یک فتیله بلند در قسمت بالایی تشکیل‌شده و نقطه باز شدن و بسته شدن شمع نزدیک پایین شمع ظاهر میشود.
۲ – دوجی پا بلند (Long-legged Doji) :
شمع بلاتکلیف که دارای دو فتیله هم در قسمت پایین و هم در قسمت بالای شمع است و نقطه باز شدن و بسته شدن شمع هم نزدیک به نقطه میانی ظاهر میشود.
۳- دوجی سنجاقک (Dragonfly Doji) :
الگویی است که بسته به شرایط هم می‌تواند صعودی باشد و هم نزولی. این الگو از یک فتیله بلند به سمت پایین ساخته‌شده است و نقطه باز شدن و بسته شدن قیمت هم در نزدیکی سطح بالای شمع نمایان میشود.
طبق تعریف اولیه دوجی؛ نقطه باز و بسته شدن شمع باید دقیقاً یکسان باشد اما اگر این نقطه دقیقاً یکسان نباشد اما بسیار به هم نزدیک باشند چه؟ در این حالت با کندل اسپینینگ تاپ (spinning top) مواجهیم. ازآنجایی‌که بازار رمزارزها می‌تواند بسیار بی‌ثبات باشد ، یک دوجی دقیق خیلی نادر رخ می‌دهد. به‌این‌ترتیب اغلب ازاسپینینگ تاپ به جای دوجی استفاده میشود.
سخن پایانی
حتی اگر قصد استفاده از الگوهای شمعی را نداشته باشید، آشنایی حداقلی با آنها برای هر معامله‌گری ضروری است.
علاوه بر این استفاده بدون هیچ ابزار دیگری از آنها نیز به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود. آنها می‌توانند بدون شک برای تجزیهوتحلیل بازارها مفید باشند، اما فراموش نکنید که بر اساس هیچ اصول علمی یا قانونی‌ای نبوده و تنها نقش بصری نیروهای خریدوفروش هستند.
آموزش مبانی بورس؛ مبانی نمودارهای شمع ژاپنی
نمودار شمع ژاپنی یکی از روش‌های پرکاربرد برای نمایش قیمت سهام در بازار سرمایه است. همچنین، با استفاده از الگوهای شمع ژاپنی می‌توان روندهای آتی قیمت‌ها را پیش‌بینی کرد.
ژاپنی‌ها یکی از کشورهای پیشرو در بحث تحلیل تکنیکال بازارهای مالی هستند؛ به‌طوری‌که می‌توان گفت بسیاری از مفاهیم و اندیکاتورهای مطرح در جهان را ژاپنی‌ها ایجاد کرده یا توسعه داده‌اند. باوجوداین، شاید بتوان مهم‌ترین ابداع ژاپنی‌ها را نمودارهای شمعی عنوان کرد.
مدت‌ها پیش از آنکه غربی‌ها با روش شمع ژاپنی آشنا شوند، ژاپنی‌ها از این روش برای پیش‌بینی روندها استفاده می‌کردند تا اینکه یکی از تحلیلگران مطرح آمریکایی به‌نام استیو نیسون کتابی با نام (The Candlestick Course) منتشر کرد و روش استفاده از نمودارهای شمع ژاپنی را به غرب معرفی کرد. گفتنی است در ایران این کتاب شناخت شمع نموداری شناخت شمع نموداری به‌نام «الگوی شمع ژاپنی» ترجمه شده است.
استفاده از نمودار شمع ژاپنی به دو صورت امکان‌پذیر است: ۱. برای تجزیهوتحلیل نمودارها و نمایش حرکت‌های قیمتی؛ ۲. شناسایی ترکیب‌های خاصی از شمع‌ها به‌منظور آگاهی از روند آتی سهم.
نمودار شمع ژاپن
نحوه‌ی رسم نمودارهای شمعی در بازار ایران و بازارهای جهانی قدری باهم تفاوت دارد؛ اما شکل ظاهری آنها با یکدیگر یکسان است. هر شمع از چهار نقطه تشکیل شده است که نشان‌دهنده‌ی قیمت اولیه، قیمت پایانی، کمترین قیمت و بیشترین قیمت است. در بازارهای جهانی آخرین قیمتی که سهم در آن قرار دارد، به‌عنوان قیمت پایانی در نظر می‌گیرند؛ ولی در بازار ایران قیمت پایانی عبارت است از میانگین تمام قیمت‌های معامله‌شده در آن روز. به‌عبارت ساده‌تر، در بازارهای جهانی اگر قیمت سهم ساعت‌ها در سطح ۱۰۰ دلار بوده باشد و فقط در آخرین لحظه کاهش پیدا کرده و به قیمت ۵۰ دلار رسیده باشد، قیمت پایانی همان پنجاه دلار خواهد بود؛ اما در بازار ایران باتوجه‌به حجم معاملات در ساعات مختلف، میانگین می‌گیرند و قیمت پایانی را باتوجه‌به این میانگین لحاظ می‌کنند.
همین تغییر در شمع باعث میشود که بسیاری از تحلیلگران داخلی اعتقاد داشته باشند که نمی‌توان از الگوهای شمعی در بازار ایران استفاده کرد؛ چراکه شمع‌ها دست‌کاری‌شده هستند و درنتیجه، الگوهای شمعی در بازار ایران چندان کارایی ندارد. درمقابل، عده‌ای استدلال می‌کنند که با وجود دست‌کاری در شمع‌ها، همچنان فلسفه‌ی الگوهای شمعی پابرجا هستند و می‌توان از آنها استفاده کرد.
رنگ شمع‌ها نیز برای شناسایی شمع‌ها اهمیت زیادی دارد. عموما برای شناسایی شمع‌ها از دو رنگ سبز و قرمز یا سیاه و سفید استفاده می‌کنند؛ ولی ترکیب رنگ‌های متنوع‌تری نیز وجود دارد. این تغییر رنگ به ما نشان می‌دهد که قیمت پایانی کمتر از قیمت اولیه بوده است یا بیشتر. به‌عنوان مثال، در ترکیب رنگ سبز و قرمز، اگر قیمت اولیه بیشتر از قیمت پایانی باشد، رنگ شمع قرمز خواهد بود و اگر قیمت اولیه کمتر از قیمت پایانی باشد، رنگ شمع سبز خواهد بود.
الگوهای شمعی
الگوهای شمع ژاپنی تصویری روان‌شناختی از ذهنیت معامله‌گران در آن زمان به ما می‌دهد. این تصویر به‌وضوح نشان می‌دهد که عملکرد معامله‌گران در زمان مشخص بازار چگونه است. ازآنجاکه تحلیل الگوهای شمعی یکی از انواع تحلیل تکنیکال است، اساس الگوهای شمعی روانشناسی معامله‌گران است. یکی از ایده‌ها برای الگوهای شمعی این است که معامله‌گران در زمان‌های یکسان رفتار یکسانی از خود بروز می‌دهند و این رفتار یکسان در نهایت خود را در ظاهر شمع‌ها نمایان می‌کند.
الگوهای شمعی به‌طورکلی به دو دسته تقسیم می‌شوند: ۱. الگوهای برگشتی؛ ۲. الگوهای دنباله‌دار. معمولا هر الگویی که در روند نزولی مشاهده میشود، قرینه‌ای نیز در روند صعودی دارد. درادامه، این الگوها را بررسی می‌کنیم. الگوهای شمعی بسیار زیادی در منابع مختلف ذکرشده است؛ ولی در اینجا فقط به بعضی از الگوهای محبوب بسنده می‌کنیم.
۱. الگوهای برگشتی
الگوهای شمع برگشتی ترکیبی از شمع‌های ژاپنی است که معمولا نشان‌دهنده‌ی وارونگی روند است. یکی از ملاحظات جدی که برای کمک به شناسایی الگوی صعودی یا نزولی استفاده میشود، روند بازار قبل از این الگو است. شما نمی‌توانید الگوی برگشتی صعودی در روند صعودی داشته باشید.
الگوی ابر سیاه و خط نافذ
این الگویی با دو کندل است که به ما اخطار می‌دهد امکان تغییر روند بازار وجود دارد و در بازار ایران نیز بسیار دیده شده است. در این الگو، کندل اول شمع صعودی نسبتا بلندی ایجاد می‌کند و شمع دوم بالاتر از بالاترین قیمت شمع اول باز میشود و بیشتر از نصف شمع بدنه‌ی اول نزول می‌کند. این الگو نشان‌دهنده‌ی تغییر روند بازار از صعودی به نزولی است. چنین الگویی در روندهای نزولی نیز به‌چشم می‌خورد که به آن الگوی خط نافذ گفته میشود و دقیقا شرایط الگوی ابر سیاه را دارد؛ تنها با این تفاوت که در الگوی خط نافذ، شمع اول نزولی و شمع دوم صعودی است.
الگوی ستاره‌ی عصرگاهی و صبحگاهی
دو الگوی قوی برگشتی دیگر نیز الگوی ستاره‌ی عصرگاهی و صبحگاهی است که سه شمع را شامل میشود و فوق‌العاده عمل می‌کنند. در الگوی ستاره‌ی عصرگاهی، شمع اول شمع نسبتا بلند صعودی است که روند صعودی فعلی را تأیید می‌کند. شمع دوم قدری بالاتر از کندل اول باز میشود؛ اما بدنه‌ی آن کوچک‌تر از شمع اولی است و درادامه شمع سوم که نزولی است و تا نصف شمع اول سقوط می‌کند. الگوی ستاره‌ی صبحگاهی دقیقا معکوس این الگو است.
۲. الگوهای دنباله‌دار
گاهی پیش می‌آید که با مشاهده‌ی چند مرحله کاهش در قیمت‌ها مردد هستیم که معامله را ادامه بدهیم یا همان‌جا آن را ببندیم. الگوهای دنباله‌دار به ما کمک می‌کنند تا بفهمیم روندی که در آن قرار داریم ادامه پیدا می‌کند یا خیر. الگوهای دنباله‌دار چندان الگوهای مهمی نیستند؛ ولی باز‌هم می‌توانند در شناسایی روند کمک کنند.
الگوی سه‌گانه‌ی کاهشی و افزایشی
در الگوی سه‌گانه‌ی افزایشی، پنج شمع وجود دارد. شمع اول بدنه‌ی بلندی دارد و صعودی است. سپس سه شمع با بدنه‌ی کوچک تشکیل میشود که برآیند حرکت آنها نزولی است؛ اما پایین‌تر از بدنه‌ی شمع اول نمی‌روند و حداقل دو شمع از این سه شمع نزولی است. درادامه یک شمع صعودی دیگر که قیمت پایانی‌اش از قیمت پایانی شمع اول بیشتر است و بدین‌ترتیب روند صعودی ادامه پیدا می‌کند. الگوی سه‌گانه‌ی کاهشی نیز به‌همین‌ترتیب تنها در جهت عکس صورت می‌گیرد.
مجموعه مقالات بیت‌کوین
الگوی دوجی (Doji)
الگوی دوجی زمانی رخ می‌دهد که قدرت خریدار و فروشنده با یکدیگر برابر است و شمع با کمی نوسان تقریبا در همان نقطه‌ی بازشده بسته میشود. این الگو نشان می‌دهد که بازار مردد است چه مسیری را برای ادامه طی کند. الگوی دوجی به‌خودی‌خود نشان‌دهنده‌ی تغییر روند یا ادامه‌ی آن نیست؛ بلکه تنها نشان‌دهنده بلاتکلیفی خریداران و فروشندگان است؛ به‌همین‌‌دلیل، معامله‌گران باید منتظر تشکیل شمعی بعد از الگوی دوجی بمانند که به آن شمع تأیید گفته میشود. اگر این شمع در جهت خلاف حرکت بازار بود، می‌توانند در آن جهت معامله را ببندند.
در تصویر زیر چند نمونه‌ی مهم و محبوب دیگر از الگوهای شمعی را مشاهده می‌کنید.
سخن پایانی
الگوهای شمع ژاپنی کاربرد بسیار زیادی دارند و مرتبا در نمودارهای مختلف مشاهده شده‌اند؛ ولی به‌تنهایی نمی‌توانند مؤثر باشند. هنگام مشاهده‌ی الگو نه‌تنها باید به تمام شرایط آن الگو دقت کنید؛ بلکه باید به‌دنبال تأییدیه‌های دیگر از سایر اندیکاتورها نیز باشید. عموما معامله‌گران تکنیکال از چهار یا پنج اندیکاتور و ابزار تکنیکال برای تأیید جهت معامله‌شان استفاده می‌کنند که الگوهای شمع ژاپنی، تنها یکی از این ابزار است.
الگوهای شمع ژاپنی همیشه مشاهده‌شدنی نیستند و تنها در شرایط خاصی ایجاد می‌شوند. نکته‌ی دیگر اینکه بازار برای ایجاد الگوی شمع مطمئن باید زمان کافی دراختیار داشته باشد. بهتر است برای تشخیص بهتر الگوی شمع ژاپنی از چهارچوب‌های زمانی (Time Frame) بالاتر از یک ساعت استفاده کنید. امروزه در بازارهای جهانی، با ترکیب شمع‌های ژاپنی با اندیکاتورهای RSI ،CCI و. سیستم‌های معاملاتی مطلوب و مطمئنی ایجاد شده است که خطای نسبتا کمی دارد و خطر ایجاد الگوهای ناقص را نیز کاهش داده است.
پرسش‌های متداول
نمودار شمع ژاپنی یا کندل استیک چیست؟
به جرات می‌توان نمودار شمع ژاپنی را مهم‌ترین ابداع ژاپنی‌ها بین اندیکاتورهای بازارهای مالی خواند. ژاپنی‌ها از این نمودار برای پیش‌بینی روندها استفاده می‌کردند تا اینکه تحلیل‌گری به‌نام استیو نیسون، این نمودار را به دنیای غرب معرفی کرد.
نمودار شمع ژاپنی یا کندل استیک چیست؟
به جرات می‌توان نمودار شمع ژاپنی را مهم‌ترین ابداع ژاپنی‌ها بین اندیکاتورهای بازارهای مالی خواند. ژاپنی‌ها از این نمودار برای پیش‌بینی روندها استفاده می‌کردند تا اینکه تحلیل‌گری به‌نام استیو نیسون، این نمودار را به دنیای غرب معرفی کرد.
نمودار شمع ژاپنی چه اطلاعاتی را نمایش می‌دهد؟
هر شمع در نمودار شمع ژاپنی یا کندل استیک از چهار نقطه تشکیل شده است که نشان‌دهنده‌ی قیمت اولیه، قیمت پایانی، کمترین قیمت و بیشترین قیمت یک سهم در طول روز معاملاتی است. البته نمودار شمع ژاپنی در ایران با بازارهای جهانی متفاوت است، بطوریکه در ایران، میانگین قیمت سهم در طول شناخت شمع نموداری روز به‌عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته میشود.
نمودار شمع ژاپنی چه الگوهایی دارد و چگونه تفسیر میشود؟
الگوهای شمع ژاپنی تصویری روان‌شناختی از ذهنیت معامله‌گران در آن زمان به ما می‌دهد. این تصویر به‌وضوح نشان می‌دهد که عملکرد معامله‌گران در زمان مشخص بازار چگونه است. الگوهای شمعی به دو دسته تقسیم می‌شوند: الگوهای برگشتی و الگوهای دنباله‌دار.
دیدگاه شما