انواع بورس در ایران

ا

انواع بازارهای مالی

بازارهای مالی یا Financial Markets زیر مجموعه‌ای از نظام اقتصادی هستند که در آنها وجوه، اعتبارات و سرمایه در قالب قوانین و مقررات مشخصی، از صاحبان پول و سرمایه به سمت متقاضیان جریان دارد. به بیان ساده‌تر به بازاری که در آن دارایی‌های مالی مانند سهام، سپرده‌های سرمایه‌گذاری، طرح‌های بازنشستگی، انواع بیمه ‌نامه‌ها و اوراق بهادار معامله می‌شود، بازار مالی گفته می‌شود که نقش یک واسطه بین خریداران و فروشندگان را ایفا می‌کند.

در واقع این بازارها شرایطی را فراهم می‌کنند تا افراد بتوانند اوراق بهادار خود را به فروش برسانند و یا در ازای پرداخت پول، صاحب قسمتی از سهام یک شرکت شوند و تیم آسان‌بورس تصمیم دارد تا در راستای آموزش بورس به توضیح جامع مفهوم فوق بپردازد.

کاربرد بازارهای مالی

بازارهای مالی پویا، منافع بسیار زیادی را برای نظام‌های اقتصادی فراهم می‌کنند که مهمترین آنها عبارتند از:

• تجمیع منابع خرد و تخصیص آنها به سرمایه‌گذاران
• کمک به کشف قیمت منابع به صورت غیر دستوری
• تقویت نقدشوندگی در نظام‌های مالی
• ایجاد ارتباط مشخص بین ریسک و بازده
• هدایت نقدینگی به مسیری درست و جلوگیری از رشد بازارهای ناسالم
• بهبود شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی
• کمک به اعمال سیاست‌های پولی و مالی بانک مرکزی و دولت

انواع بازارهای مالی

بازارهای مالی بر اساس حق مالی، سررسید ابزار مورد معامله، ساختار سازمانی و زمان واگذاری در چهار دسته‌ی مختلف طبقه‌بندی می‌شوند:

بازارهای مالی بر اساس حق مالی

بازارهای مالی بر اساس حق مالی به دو دسته‌ی بازار بدهی و بازار سهام تقسیم می‌شوند:

بازار بدهی (Debt Market)

به بازاری که در آن ابزارهای بدهی مختلفی مانند اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه دولتی و اوراق مشارکت معامله می‌شود، بازار بدهی می‌گویند. این اوراق ممکن است متعلق به شرکت‌ها، دولت‌ها، بانک‌ها، شهرداری‌ها و سایر سازمان‌ها باشد.

بازار سهام (Stock Market)

به بازاری که در آن سهام از طریق بازارهای منسجم و قانون‌مند مانند بورس؛ توزیع و مبادله می‌شود، بازار سهام یا به اصطلاح بازار بورس گفته می‌شود. این بازار یکی از حساس‌ترین حوزه‌های اقتصاد است، زیرا به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که از طریق توزیع بخشی از مالیکت خود به سرمایه‌گذاران، سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند.

بازارهای مالی بر اساس سررسید ابزار مورد معامله

بازارها بر اساس سررسید ابزار مورد معامله به دو دسته‌ی بازار پول و سرمایه تقسیم می‌شوند:

بازار پول (Money Market)

به بازاری که در آن اوراق بهادار با سررسیدی کمتر از یک سال معامله می‌شوند و نرخ بهره متناسب با مدت زمان نگهداری اوراق تعیین می‌شود، بازار پول می‌گویند. سرعت نقدشوندگی بالا، ریسک عدم پرداخت پایین و کمتر بودن نرخ بهره نسبت به سایر بازارها، از جمله فاکتورهای مثبت در بازار پول می‌باشد.

بازار سرمایه (Capital Market)

به بازاری که خرید و فروش دارایی‌های مالی با سررسید بیش از یک سال یا بدون سررسید در آن انجام می‌شود، بازار سرمایه می‌گویند. بطور کلی این بازار فرایند هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را تسهیل می‌کند و خود به دو بازار اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود:

• بازار اولیه: به بازاری که تشکیل سرمایه در آن اتفاق می‌افتد و اوراق بهادار برای اولین بار در آن عرضه و مبادله می‌شوند، بازار اولیه می‌گویند.

• بازار ثانویه: بازار ثانویه این امکان را فراهم می‌کند تا اوراقی که برای اولین بار در بازار اولیه عرضه شدند، دوباره قابلیت معامله داشته باشند و صاحبان این اوراق نگرانی از جهت خرید یا فروش آنها نداشته باشند.

بازارهای مالی از نظر ساختار سازمانی و قانون‌مندی

بازارهای مالی از نظر ساختار سازمانی و قانون‌مندی به چهار دسته‌ی بازارهای رسمی، بازارهای خارج از بورس، بازار سوم و بازار چهارم تقسیم می‌شوند:

بازارهای رسمی

بورس اوراق بهادار یکی از بازارهای رسمی سازمان‌یافته است که قوانین و شرایط سختگیرانه‌ای را برای پذیرش شرکت‌ها اعمال می‌کند؛ در واقع شرکت‌ها ابتدا از لحاظ میزان نقدینگی، شفافیت اطلاعات و ترازهای مالی مورد بررسی قرار می‌گیرند و سپس در این بازار پذیرفته می‌شوند.

بازار خارج از بورس

به بازاری که اوراق بهادار شرکت‌های پذیرفته نشده در بورس در آن معامله می‌شود، بازار خارج از بورس یا بازار مبتنی بر چانه‌زنی می‌گویند. این بازار دارای مکان فیزیکی جهت معامله نیست و شرایط آسان‌تری را برای پذیرش شرکت‌ها در نظر گرفته است.

بازار سوم

معمولاً سازمان‌ها و موسسات بزرگ سرمایه‌گذاری به دلیل حق کمیسیون و کارمزد کمتری که در بازار سوم وجود دارد، مشغول به فعالیت در این بازار هستند.

بازار چهارم

شرکت‌ها و سازمان‌هایی در این بازار فعال هستند که قصد انجام معاملات عمده و بلوکی را دارند. این شرکت‌ها برای اینکه در معاملات خود کارمزدی پرداخت نکنند، معمولاً به صورت مستقیم و بدون دخالت کارگزار وارد معامله می‌شوند.

بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری

بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری به دو دسته‌ی بازار آتی و بازار نقدی تقسیم می‌شوند:

بازار آتی (Future Market)

به بازاری که در آن اوراق مشتقه معامله می‌شود، بازار آتی یا بازار اوراق مشتقه نام دارد. اوراق مشتقه، قراردادی است که بر اساس آن صاحب اوراق موظف یا مختار است که در تاریخ مشخصی در آینده، یک دارایی را بخرد یا بفروشد.

بازار نقدی (Spot Market)

به بازاری که برای انجام فوری معاملات شامل خرید و فروش کالاها و اوراق بهادار تشکیل شده‌است، بازار نقدی می‌گویند. بازار نقدی در نقطه‌ی مقابل بازار آتی قرار دارد و از آنجا که معاملات این بازار در نقطه‌ای از زمان انجام می‌شود، به آن بازار انواع بورس در ایران نقطه‌ای نیز می‌گویند.

انواع بورس در ایران

اگر به چند سال قبل بازگردیم و در مورد بورس با فردی صحبت می کردید به احتمال زیاد متوجه حرف های شما نمیشد و یا فکر می کرد شما متخصص بورس و اوراق بهادار هستید. در آن زمان کمتر کسی وجود داشت که در مورد کار بورس با فرد دیگری صحبت کند. تا چند سال پیش اشخاص بسیار کمی در مورد مفهوم بورس اطلاعات و دانشی داشتند و سرمایه گذاری در بازار بورس نیز فقط مختص افرادی خاص بود. اما امروزه چیز تغییر کرده است!
امروزه هنوز هم بورس یک دانش تخصصی بخ حساب می آید و فعالیت در آن نیازمند یک سری دانش ها و مهارت های پایه است، اما مفهوم بورس جنبه ای عمومی تر پیدا کرده و می توانیم ادعا کنیم ،هر بزرگسالی که در اطراف ما وجود دارد قدم در بازار بورس گذاشته است.

تاریخچه بورس

حتما برای شما هم این سوال پیش آمده که بورس چیست باید بگوییم اندیشه ی ایجاد بازار بورس زمانی شکل گرفت که عده ای از بازرگانان اروپایی از فعالیت های تجاری خود ضرر کردند، سپس به فکر راه حلی افتادند تا به بتوانند مانع این ضرر شوند و یا آن را به حداقل برسانند.
بنابریان تعدادی از بازرگانان عده ای را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی بین آنها تقسیم شود .
این تجربه موفقیت آمیز بود و به تدریج هر تاجری تلاش می کرد تا فعالیت های تجاری خود را از این طریق ادامه دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود.
رفته رفته این تجربه شکل قانونی به خود گرفت و به شرکت های سهامی تبدیل گردید. اولین تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه ، در سال ۱۳۵۳ میلادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ارسال کند و این اقدامی بود که احتمال ضرر در آن بیشتر بود.
به منظور این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت انجام شد .مدت ها بعد با گسترش مبادلات در اروپا به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران رابطه برقرار کرد. چنین مراکزی تأسیس شدند و بورس نام گرفتند.

اولین بازار بورس دنیا

اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام واقع در کشور هلند تشکیل شد و امروزه اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند.بورس واژه ای فرانسوی و معنای آن در زبان فرانسه کیف پول می‌باشد. تاریخچه پیدایش واژه بورس هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد.بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی کشور بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) رو به رو خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» تجمع کرده و به خرید و فروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند.از آن زمان به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا خود می پرداختند ، به مرور زمان توسعه یافته و شکل ساختمان به خود که آن مکان را بورس می نا میدند .بطور کلی فلسفه کلیدی به وجو آمدن بازار بورس در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. مبنای اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.

تاریخچه بورس اوراق بهادار در ایران

ابتدایی ترین اقدام برای تأسیس بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۱۵ انجام شد. در آن بازه زمانی ، کارشناسان خارجی زیادی جهت بهبود وضعیت اقتصادی و سیستم بانکداری کشور استخدام شدند ، دولت از بین این کارشناسان خبره، فردی به نام وان لوترفلد را که اصالتی بلژیکی داشت مشئولیت راه اندازی بورس ایران ره به این شخص واگذار کرد .
این شخص به همراه همکار هلندی خود موفق به تدوین اساسنامه بورس شدند و بانک ملی نیز منابع مالی را مورد تحقیق و بررسی قرار داد ولی با شروع جنگ جهانی دوم این طرح اقتصادی به فراموشی سپرده شد و ایران با مشکلات مختلفی اهم از اقتصادی و امنیتی رو به رو شد. درسال ۱۳۳۳ نیز مجدد کارگروهی متشکل از بانک مرکزی، وزارت بازرگانی، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن جهت راه‌اندازی بورس تشکیل شد ، بعد از ۱۲ سال تلاش و تحقیق در سال ۱۳۴۵ موفق شدند قوانین لازم جهت تأسیس بورس اوراق بهادار ایران را تدوین کنند. در نهایت، لایحه مربوط به تأسیس بورس در اردیبهشت ماه همان سال به تصویب مجلس رسید و بازار بورس اوراق بهادار کشور رسماً فعالیت خودش را در ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ با دو شرکت نفت پارس و بانک صنعت و معدن شروع کرد.

بورس چیست؟

به مکان یا محیطی که در آن خرید و فروش صورت می‌گیرد، بازار می‌گویند. بازار ها هم می‌تواند بازار حضوری و هم خرید و فروش به صورت اینترنتی انجام شود. در بازار حضوری شخص به صورت فیزیکی در محل خرید و فروش می رود و دارایی‌‌های خود یا دیگران مانند زمین، خانه، ماشین و اموال دیگر را معامله کند.در بازار های اینترنتی همانطور که از نامش پیداست فرد به صورت غیر حضوری و از طریق اینترنت دارایی‌های مالی اسنادی خود مانند اوراق مشارکت و سهام را خرید و فروش می‌کند.اگر مردم را از لحاظ اقتصادی به گروه تقسیم کنیم،گروه اول شامل اشخاصی هستند که سرمایه و پس انداز خود را نگهداری می‌کنند و هیچ وقت وارد فعالیت‌های اقتصادی نمی‌شوند‌‌. گروه دوم دوم نیز افرادی هستند که روش‌های فعالیت اقتصادی را می‌دانند اما برای انجام این فعالیت‌ها به سرمایه نیاز دارند. نظر مردم برای سرمایه‌گذاری با هم فرق دارد.بهضی ها دارای اهداف دراز مدت و برخی دیگر اهداف کوتاه مدت دارند. به بازاری که تمام اهداف و فعالیت‌های اقتصادی مردم را در جهت سرمایه‌گذاری پوشش می‌دهد، بازار بورس و سرمایه می‌گویند.‌

دلیل افزایش سرمایه‌ گذاری در بورس

امروزه سرمایه گذاری در بورس خواهان زیادی پیدا کرده است.‌ به اعتقاد بیشتر کارشناسان اقتصادی و بورسی، سرمایه گذاری در این بازار به دلیل ریسک و نوسان کمتر، نتایج به مراتب بهتری نسبت به سرمایه‌گذاری در بازارهای ارز یا طلا دارد. بازار بورس نهادی ساختار یافته و یکی از ارکان مهم بازار سرمایه به حساب می آید.دانش کافی و تحلیل‌های مناسب و اصولی تاثیر بسیار زیادی در کسب درآمد و موفقیت در بازار بورس دارد.‌ بازار بورس تحت حمایت قانون است و امن‌ترین مکان برای نگهداری سرمایه در برابر تورم می‌باشد.سرمایه گذاری در بورس و خرید و فروش بورس اوراق بهادار از کاهش ارزش اقتصادی و از راکد ماندن پول جلوگیری می‌کند. نقدینگی سریع یکی دیگر از مزایا سرمایه گذاری در بورس می باشد.

انواع بورس ها

بورس اوراق بهادار

در بورس اوراق بهادار دارایی‌ های مالی مثل؛ سهام، اوراق مشارکت و … معامله میشود. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به صورت رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل می‌ گردد “بورس اوراق بهادار” گفته می شود.

فرابورس

نوع دوم از انواع بورس در ایران فرا بورس می باشد که به بازار اول و دوم و پایه (الف، ب، ج) و بازار سوم تقسیم بندی شده است. در بازار فرابورس سهام و برخی دیگر از انواع اوراق بهادار معامله میشوند که به دلایل مختلفی درحال حاضر شرایط
پذیرش و معامله در بورس را نداشته اند. شرکت های بازار پایه براساس ریسک سرمایه گذاری، شفاف بودن صورت های مالی و میزان بدهی و … در یکی از بازار های الف، ب و ج قرار می گیرند.

بورس کالا

به بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین انجام میشود و به صورت منظم و دائم فعال است، بورس کالا گفته میشود. در بورس کالا معمولا مواد خام و مواد اولیه معامله می شود. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که معامله می شود، نام‌ گذاری خواهد شد، به عنوان مثال؛ سکه ، صندوق های طلا، پسته و زعفران.بورس های کالایی را در مقابل بورس های اوراق بهادار تعریف می کنند و چیزی که در زمینه 1- فلزات و مواد معدنی ( کانی ها ) 2- انرژی و 3- محصولات کشاورزی مورد داد و ستد قرار می گیرد در زمره بورس کالایی قرار می دهند.
منظور بورس کالا ، کالاهای خام و فرآوری‌نشده است که معمولا بین فعالان زنجیره تولید دست‌به‌دست می‌شود. به طور مثال شرکت‌های تولیدکننده ورق و میلگرد و شمش آهن می‌توانند محصولات‌شان را در بورس کالا عرضه کنند و به شرکت‌هایی که از این محصولات به عنوان مواد اولیه استفاده می‌کنند ارسال کنند. مهم‌ترین ویژگی بورس کالا ایجاد شفافیت در بازار دادوستد انواع بورس در ایران محصولات کالایی است.
فعالان و سرمایه گذاران بورس کالا اغلب اشخاص حقوقی هستند. در واقع خریدوفروش در رینگ محصولات پتروشیمی و فلزی فقط به اشخاص حقوقی محدود است و اشخاص حقیقی فقط در رینگ معاملات کشاورزی و آتی امکان فعالیت دارند.

بورس انرژی

جوان ترین بازار در بورس ایران به حساب می آید. بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس رسمی کشور از سال ۱۳۹۱ شروع به کار کرد که هدف از آن معاملات هرگونه مواردی که دارای انرژی هستند، مانند برق، نفت و گاز می باشد.بورس حامل‌های انرژی در واقع یک بورس کالایی می باشد که زمینه لازم به منظور خرید و فروش حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر این کالاها را ایجاد می‌کند.تمامی معاملات و خرید و فروش‌های مربوط به با حامل‌های انرژی از سال ۱۳۹۱ تاکنون در بازار چهارم بورس و عمدتاً به ‌صورت اینترنتی انجام می‌شوند. منظور از حامل‌های انرژی در اینجا، گاز، بنزین، نفت، برق، زغال‌سنگ و. هستند که امکان انتقال انرژی را به‌صورت شیمیایی یا الکتریکی میسر می‌سازند.

نماد بورسی چیست؟

بورس ادبیات خاص خودش را دارد که در نگاه اول می‌تواند باعث سردرگمی شود. در واقع که وقتی اصطلاح یا عبارتی پرکاربرد باشد، مشتاق هستیم آن اصطلاح یا عبارت را مختصر کنیم تا راحت‌تر باشیم.در بازاری که قرار است سهام شرکت‌ها با استفاده از نام شرکت های استفاده کامل از این نام ها به دلیل طولانی دردسرهای زیادی دارد. به طور مثال در یک گفت‌وگوی بورسی دشوار است که بگوییم «قیمت سهام توسعه معادن روی ایران افزایش یافت» و یا در تابلوی معاملات بورس از نام کامل شرکت‌ها استفاده کنیم. به همین دلیل از همان گام اول برای هر شرکتی که وارد بورس می‌شود یک نماد خاص و منحصربه‌فرد در نظر می‌گیرند تا فرایند معاملات ساده‌تر باشد. به طور مثال فعالان بازارسرمایه «بانک صادرات ایران» را با نماد «وبصادر» و «گسترش سرمایه‌گذاری ایرانخودرو» را با نماد «خگستر» می‌شناسند.

منافع بازاربورس

بازار بورس با کنترل نقدینگی در جامعه یک فرصت عالی برای سرمایه گذارانی که سرمایه های کوچکی دارند ، ایجاد می کند و سبب توزیع عادلانه ثروت می شود. منافع بازار بورس انواع بورس در ایران برای جامعه عبارتند از :

آشنایی با انواع بازار بورس در ایران

شناخت انواع بازارهای بورس و وظایف آن‌ها، از اولین موضوعاتی مهمی است که پیش از شروع سرمایه‌گذاری باید فرا‌گرفت. بازارهای بورس ایران به‌طور کلی به چهار دسته بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس انرژی و بورس کالا تقسیم می‌شوند. بورس اوراق بهادار تهران قانون تأسیس شرکت بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵با هدف تقویت بخش […]

شناخت انواع بازارهای بورس و وظایف آن‌ها، از اولین موضوعاتی مهمی است که پیش از شروع سرمایه‌گذاری باید فرا‌گرفت. بازارهای بورس ایران به‌طور کلی به چهار دسته بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس انرژی و بورس کالا تقسیم می‌شوند.

بورس اوراق بهادار تهران

قانون تأسیس شرکت بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵با هدف تقویت بخش خصوصی در اقتصاد ایران به تصویب مجلس شورای ملی رسید. این شرکت بهمن ماه ۱۳۴۶ فعالیت خود را با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران، شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد به‌طور رسمی آغاز کرد.

شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران با استفاده از معیار‌هایی مانند شفافیت، نقدشوندگی، درصد سهام شناور آزاد، سودآوری و… به دو دسته بازار اول و دوم تقسیم می‌شوند. بازار اول خود به دو قسمت اصلی و فرعی تقسیم می‌شود که تفاوت شرکت‌های حاضر در این تابلو‌ها در مواردی هم‌چون میزان سرمایه ثبت‌شده، تعداد سهامداران، درصد حقوق صاحبان سهام و… است.

فرابورس ایران

مهم‌ترین وظیفه شرکت فرابورس ایران، انواع بورس در ایران ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را پیدا نکرده و یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند. در همین راستا رویه‌های پذیرش شرکت‌ها به گونه‌ای است که با احراز حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته باشند. نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن Over The Counter گرفته‌شده است. به همین دلیل به این بازار اختصاراً OTC نیز گفته می‌شود. لازم به ذکر است که سازمان بورس اوراق بهادار به‌عنوان نهاد ناظر، بر تمام فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌های بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت دارد.

فرابورس دارای پنج بازار با اسامی بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه است. شرکت‌های سهامی عام در بازار اول و دوم پذیرش شده و سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی پذیرفته می‌شوند. بازار سوم بستری جهت عرضه یکجا و پذیره‌نویسی اوراق بهادار فراهم می‌کند و در نهایت بازار پایه جهت درج و نقل‌وانتقال سهام شرکت‌هایی است که براساس الزام بند ب ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه، مشمول ثبت نزد سازمان بورس بوده ولی امکان پذیرش در یکی از بازارهای اول و دوم بورس یا فرابورس را ندارند.

بورس کالا

بورس کالا بازار منسجمی است که تعداد زیادی از تولیدکنندگان، کالای خود را در آن ارائه می‌کنند. کالای مربوطه پس از بررسی‌ و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود. در این بازار معمولاً کالاهای خام و فرآوری‌نشده مانند فلزات، پسته، زعفران و… دادوستد می‌شوند. از مزایای این بازار می‌توان به حضور نهادهای نظارتی و تنظیم‌کننده بازار است که تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تجار کالا با حضور این نهادها، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌شوند. بازارهای بورس کالا شامل بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار املاک و مستغلات، بازار مناقصه، بازار مشتقه (آتی و اختیار معامله) و بازارهای مالی است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ساختار بورس کالا و آشنایی با نحوه سرمایه‌گذاری در آن مقاله بورس کالا چیست را بخوانید.

بورس انرژی

بورس انرژی ایران بستری برای انجام معاملات حامل‌های انرژی (انواع بورس در ایران شامل نفت، گاز، برق و غیره) و اوراق بهادار مبتنی بر آن‌هاست. بورس انرژی نیز مانند سایر بورس‌ها یک بازار رقابتی است که تعداد زیادی خریدار و فروشنده در آن حضور دارند که در اثر معاملات آن‌ها، قیمت حامل‌های انرژی به تعادل می‌رسد.

بورس انرژی دارای سه بازار «فیزیکی»، «مشتقه» و «فرعی» است. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت‌وگاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی است. بازار مشتقه متشکل از سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله و بازار «فرعی» بستری برای معامله کالاهای تک‌محموله‌ای (کالاهایی که باید در یک تراکنش به یک مشتری ارسال شوند) و خارج از گونه است.

روش سرمایه‌گذاری در بازارهای بورس

در صورتی‌که تمایل دارید در بازار بورس یا فرابورس سرمایه‌گذاری کنید، لازم است کد بورسی و کد معاملاتی دریافت کنید. برای این کار بایستی ابتدا در سامانه سجام ثبت‌نام کرده و سپس در یکی از کارگزاری‌های کشور حساب ایجاد کنید. شما می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت https://www.emofid.com به‌صورت غیرحضوری و رایگان در کارگزاری مفید افتتاح حساب کرده و کد بورسی خود را دریافت نمایید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره مباحث مختلف مرتبط با بازار سرمایه، می‌توانید به وب‌سایت آموزش بورس کارگزاری مفید مراجعه کنید. در این وب‌سایت بیش از ۸۰۰ مطلب در سه سطح «مبتدی»، «نیمه حرفه‌ای» و «حرفه‌ای» به همراه دوره‌های مختلف آموزشی ارائه‌شده است. به علاوه روزانه چندین کلاس آموزش بورس به‌صورت رایگان و غیرحضوری برگزاری می‌شود که می‌توانید از آن‌ها بهره‌مند شوید.

معرفی انواع بورس در ایران

درایران بورس به 4 دسته تقسیم میشود که در هر کدام از آنها شرکتهایی مشغول به فعالیت اند. این 4 دسته عبارت اند از :

1- بورس

2- فرابورس

3- بورس کالا

4- بورس انرژی

همه اینها زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادر تهران فعالیت میکنند. البته در جهان بورس ارز هم یکی از انواع بورس است که در آن ارز های خارجی خرید وفروش میشوند اما در ایران بورس ارز برای مبادله وخرید وفروش ارزهایخارجی وجود ندارد وخرید وفروش بصورت ازاد در صرافی ها ویا بازار ازاد انجام میشود.

در ادامه این مقاله 4 دسته بورس فعال در ایران را توضیح میدهیم . از بورس اوراق بهادر که پر سابقه ترین بورس ایران است تا بورس انرژی که جدیدترین بورس راه اندازی شده در کشور است .

بورس:

اولین مورد ازانواع بورس است که فکر ایجاد شرکت بورس اوراق بهادر تهران در سال 1315 مطرح شد وبا تصویب ایجاد آن در سال 1345 از 15 بهمن 1346 ، بورس ایران شروع به فعالیت خودکرد. بورس تهران نیز بوسیله تخته سیاه وگچ قیمت سهام هارادر تالار به نمایش در می آورد ومعاملات بسیار محدود توسط کارگزاری ها هفته ای در یک روز وساعات محدودی انجام میشد.

با پیشرفت ها وافزایش شرکت های پذیرفته در سازمان بورس وهمچنین بیشتر شدن تعداد کارگزاری ها وپیشرفت تکنولوژی انواع بورس در ایران امروزه برای معامله کردن نیازی به رفتن به هیچ اداره وسازمانی نیست وصرفا بااستفاده از یک موبایل ویا کامپیوتر شخصی میتوانید از خانه به آسانی هر سهمی که خواستید بخرید ویابفروشید.

شرکتهای پذیرفته شده در بورس بر حسب شاخص های آماری همچون سود سازی، سرمایه ثبت شده، سهام شناور، میزان شفافیت و. رتبه بندی میشوند وبه دودسته بازار های اول ودوم تقسیم میشوند که بازار اول نیز از دو زیر محموعه تابلو اصلی وفرعی تشکیل شده است.

در حال حاظر ساعات معاملاتی بورس از 9 تا 12.30 روزهای شنبه تاچهارشنبه (غیر ازتعطیلات رسمی ) بادامنه نوسان 5 درصد میباشدو شرکت بورس اوراق بهادر تهران خود جزشرکت های سهامی میباشد و میتوان در بازار، سهام این شرکت را خرید وفروش کرد.

نهاد های معاملاتی میتوانند در رتبه بندی های سازمان بورس جابجا شوند مثلا با پیشرفت به تابلوی بازار اصی بازار اول انتقال پیداکنند ویاحتی از بازار اخراج شوند که بستگی به عملکرد آنها طبق معیار های سازمان بورس دارد.

فرابورس:

سهام شرکت هایی که نتوانسته اند به بازار بورس اوراق بهادر راه پیداکنند در فرابورس معامله میشوند. در واقع قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس راحت تر از بورس است.

در کشور های دیگر بازار فرابورس برای خرید وفروش سهام شرکت هایی است که شفافیت کافی ندارند ویا سود آوری انها به مراتب کمتر از بازار بورس است . در ایران فرابورس از پائیز 1388 وارد میدان شد. مهمترین وظیفه فرابورس سازمان دهی شرکتهایی است که میخواهند واد بازار سرمایه شوند ، اما هنوز شرایط ورود به بازار بورس اوراق بهادر را ندارند .

فرابورس به بازار های اول ، دوم، سوم وبازار های پایه الف ، ب،ج دسته بندی میشود . شرکتها براساس ریسک سرمایه گذاری ، شفاف بودن صورت های مالی ومیزان وبدهی و. د یکی ازبازار های الف ، ب، ج قرار میگیرد.

- بازار پایه ج پایین ترین سطح شرکتهای فرابورس است که طبق معیار های تعریف شده شرکت فرابورس دسته بندی شده اند. در این بازار دامنه نوسان دیگر معنایی ندارد وسهم های این بازار بدون دامنه نوسان معامله میشود. سرمایه گذاری در سهم انواع بورس در ایران های بازار ج توصیه نمیشود مگر برای افرادی که رانت دارند زیراسفته بازی در این بازار زیاد است وبرای افرادی که رانت ندارند این بازار پر از ریسک است.

- بازر ب دارای دامنه نوسان 10 درصدی میباشد. بازار ب نسب به بازار ج از شرایط بهتری برخوردار استولی بااین وجود باز هم پیشنهاد میکنیم در این بازار هم اگر رانت وتجربه کافی ندارید معامله نکنید.

- بازار الف یا بازار اول که بیشتر سهام ها در آن جای دارند، دامنه نوسان 5 درصد بدون حجم مبناست. در این بازار سفته بازی به مراتب بسیار کمتر ومیتوان بااعتماد بالایی در اینبازار خرید وفروش کرد .

در کل به معامله گرانی که رانت وتجربه کافی ندارند پیشنهاد میکنیم در بازار ب و ج معامله نکنندو بازار الف بسیار شفاف وبرای خریدو فروش امن می باشد.

در فرابورس موارد دیگر مالی نیز معامله میشود که به عنوان بازار های نوین مالی وبازار های مشتقه مالی عنوان میشوند مانند اوراق بادرامد ثابت، تسهیلات مسکن و.

معاملات بازار های فرابورس دامنه نوسان های متفاومتی دارند. شرکت فرابورس بصورت سهامی قابل خرید وفروش است وبانماد فرابورس در بازار خید و فروش میشود.سود این شرکت از کارمزد معاملات زیر نظر فرابورس حاصل میشود.

بورس کالا:

در بخش سوم از انواع بورس در ایران به بورس کالا میرسیم. معاملات دراین بازر بصورت نقدر ، نسیه وسلف برای انواع محصولات کشاورزی وصنعتی انجام میشود به بازار های فیزیکی ، مشتقه، مالی تقسیم میشود که هرکدام نیز بخش های متفاوتی دارند تا کالاهای پذیرفته شده در بورس در بورس کالا رادر خود جای دهند. سهام این شرکت بورس کالا نیز بانماد معاملاتی کالا در بازار قابل خرید وفروش است و در امد ان حاصل از کارمزد معاملات کالایی تحت نظر این شرکت است. بورس کالا فعالیت خود راازسال 1386 آغاز کرده است.

بورس انرژی:

و امادر آخرین مورد از انواع بورس میرسیم به بورس انرژی که با8 سال سن جوانترین بازار در بورس ایران محسوب میشود . بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس رسمی کشور از سال 1391 فعالیت فعالیت خود را آغاز کرد که هدف از آن معاملات هرگونه موادی که دارای انرژی هستند است مانند برق؛گاز؛نفت و.

سود این بورس نیز حاصل از کارمزد معاملات بخش های انرژی است وسهام آن برای افراد حقیقی وحقوقی قابل خرید وفروش است.

ا

انواع بازار بورس با4دسته ای که دارد. توانسته تاحدودی تنوع سرمایه گذاران در بازار بورس را پوشش دهد وسرمایه گذارانی از هر قشر را پذیرا باشد. اما مهمترین بخش بازار که سرمایه گذاران خرد ومردم عادی باان اشن هستند همان بورس اوراق بهادر است.

انواع بازار بورس و فرابورس در ایران و ویژگی های آنها

اینها سوالاتی هستش که وقتی داریم از آموزش بازار بورس ایران صحبت میکنیم باید بهش بپردازیم و خوب قطعا خیلی مهم هستن چرا که یک بخش بزرگ از کار در این بازار ها، شناخت مسیر و تابلو این بازار می باشد.

در مقاله قبل حرف از ابزار مورد استفاده برای هر شغل زده شد و به این نتیجه رسیدیم که برای داشتن موفقیت در بازارهای مالی و تبدیل آنها از کوره پول سوزی، به بهشت پولساز می بایست آگاهی کامل از جزئیات حتی به ظاهر بی اهمیت داشته باشیم تا بتوانیم به میلیاردر خود ساخته تبدیل شویم.

آموزش و موفقیت در بازار بورس به آموزش در 4 حوزه بستگی دارد که تسلط بر این حوزه ها باعث می شود حرفه ای معامله کنیم.

گاهی دوستان بسیار متعصب از یک بخش آگاهی میخواهند تحلیل های حرفه ای کنند ولی غافل از این هستند که هر کدام از روش های زیر بخشی از کل می باشند و امکان خطا رو هم باید در نظر گرفت و شاید فقط یک چهارم ما درست بگوییم، چون تحلیل ها به 4 بخش زیر تقسیم می شوند:

• تحلیل تکنیکال که به بخش نموداری و اندیکاتور و گذشته سهم مربوط می باشد.
• تحلیل بنیادی (فاندامنتال) که به صورت های مالی و اسرار محرمانه شرکت بستگی دارد.
• تابلو خوانی که در ادامه به یک بخش کوچک از آن میپردازیم.
• روانشناسی بازار که شاید مهم ترین اثر را بگذارد چرا که گاهی بازار اصلا تحلیل پذیر و علمی پیش نمیرود و به رفتار جمعی افراد ربط دارد و بعضا رفتار و تسلط هیجانات خودمان هم بسیار موثر است در این رابطه که خیلی از ما به این بخش بی تفاوت یا حداقل کم توجه هستیم.

برای موفقیت در آموزش بازار بورس ایران قبل از شناخت ابزارهای ضروری باید از انواع بازارهایی که در این پلتفرم معاملاتی تعریف شده آگاه باشیم و بدانیم سهام و اوراقی که در این بازار مورد معامله قرار میدهیم جزء کدام دسته و با چه درصد سود و زیان می باشند.
انواع بازار و دامنه نوسان در ادامه مورد بحث است و قبل از خواندن جزییات میخواهم که این چارت خلاصه شده را چند دقیقه با دقت و تامل از نظر بگذرانید:

بورس و فرابورس

در حالت کلی معاملات اشخاص حقیقی و ذهنیت کلی افراد عادی مثل من و شما در بازارهای مالی بورس تهران به دو دسته تابلو بورس و فرابورس برمی گردد و سهام شرکت هایی که در این دو بازار بورس تهران تعریف شده اند معامله میشود و و اکثر سرمایه گذاری ها در این دو بازار انجام میشود . اما شاید این سوال در ذهن تان به وجود بیاید که چرا بورس را از فرابورس جدا کرده اند و هر کدام چه تفاوتی با دیگری دارد . اما باید بدانیم که در کنار این دو دسته بازار زیرمجموعه هایی نیز شکل گرفته است که به تفسیر بحث خواهیم کرد.

چرا بازار بورس و فرابورس را جدا کردند؟

به این دلیل که مسئولین محترم سازمان بورس و اوراق بهادار تهران برای بازار بورس یکسری قوانین سختگیرانه تر نسبت به بازار فرابورس قرار دادند و قوانین فرابورس را مقداری راحت تر از بورس تعریف کردند.
یعنی برای ورود اسم شرکت به بازار بورس باید حداقل مقداری سرمایه باشد که تعریف شده باشد و شفافیت شرکت هایی که وارد بازار بورس می شوند بیشتر باشد و شرکت ها حداقل سه سال پی در پی سود ساز باشند و این موارد برای فرابورس ساده تر است. مثلا در بعضی موارد در فرابورس حتما لازم نیست که شرکت سه سال گذشته سود ساز باشد. یعنی گاهی یکسال ضرر داشته و در بعضی موارد حتی شرکت نیست، یعنی اصلا وجود خارجی ندارند و تنها آماده ساختن یک شرکت هستند و با پذیره نویسی اقدام میکنند و این شرکت را وارد بازار سرمایه میکنند و در واقع ما برگ اوراق بهادار یک شرکت در حال ساخت را مورد معامله قرار میدهیم در تابلو فرابورس که در واقع ما با معاملات و خرید و فروش سهام این شرکت برای استارت بهره وری آن کمک کرده ایم و موسس نیز اوراقش را به این دلیل به فروش میرساند.

حال آنکه با محدود کردن و قرار دادن مقررات سختگرانه تر این بازار ها را تفکیک کرده و مثلا بازار بورس را به دو بخش بازار اول بورس و بازار دوم بورس و بازار فرابورس را به دلیل قوانین آسانتر، به بازار اول ، بازار دوم ، بازار سوم ، بازار چهارم ، و در نهایت بازار پایه تقسیم بندی کردند که توضیحات هر کدام به تفکیک در زیر آورده می شود:

بازار اول و دوم :

چه در بورس و چه در فرابورس قوانین سخت گیرانه تری دارد. در بازار اول میگویند حداقل تعداد سهامدارها میبایست از یک تعداد خاص کمتر یا بیشتر نشود و از حد تعریف شده محدود برای هر شرکتی به نسبت شرایط آن شرکت تجاوز نکند، حداقل شناوری باید یک مقدار خاصی باشد ، تعداد روزهای معاملاتی باید از یک درصدی بالاتر باشد و قوائدی از این قبیل اما چون ما به عنوان یک سرمایه گذار عادی خیلی با آن برخورد خاصی نداریم توضیح خاصی ندارد و دلیل نیز بر آن نیست که جز به جز آن را اطلاع داشته باشیم.
اما این موضوع را بدانید که هر کدام به تفکیک یک شاخص مخصوص به خود را دارند که در سایت tsetmc میتوانید به تفکیک و با جزییات با آن سر و کله بزنید و با جزیی ترین قواعد آن ها را در سایت نامبرده و حتی کدال آشنا شوید.

بازار سوم :

در این بازار یکسری معاملات بلوکی انجام میشود که با آن خیلی کاری نداریم.

بازار چهارم :

در آن یکسری اوراق دولتی منتشر شده و قابل معامله است.

از اینجای مقاله در رابطه با بازار های مهمی صحبت به عمل خواهد آمد که بسیاری از مشکلات معامله گران تازه کار و آموزش ندیده در حوزه بورس را به چالش میکشد و گاهی باعث از دست رفتن سرمایه و بلوکه شدن پول هایشان در خرید سهام اشتباه میشوند، که به تفکیک از آنها صحبت خواهیم کرد.

بازار پایه :

از بازارهای مهم در بازار سرمایه و فرابورس است که در آن معاملات با شرایط خاصی انجام میشود.
شرایط معامله در این بازار به این صورت بوده و پس از تغییرات به این شکل درامده است : در این بازار تا مدتی معاملات آنلاین انجام نمی گرفته و اگر قرار به معامله در این بازار بود حتما از کارگزاری درخواست معامله میگردید. اما بعد از مدتی دسترسی معاملات آنلاین داده شد ولی با این عنوان که مسئولیت معاملات بر عهده خودتان باشد. یعنی شما با تحقیق بر اینکه سهمی که خریدار آن هستید چقدر ریسک معاملاتی دارد ، در چه وضعیتی میباشد از لحاظ تابلو خوانی و یا صورت های مالیاتی آن که در سایت کدال ارائه شده به چه صورت است ولی در نهایت نوع معاملات آن امروزه با توجه به آنلاین شدن معاملات مثل بازار بورس و فرابورس میباشد.
بازار پایه جزئی از بازار فرابورس است و معمولا ریسک معاملاتی بیشتری نسبت به بورس و فرابورس دارند. چون شرکت ها کوچک هستند ، سفته بازی زیادی در این سهام و شرکت ها زیاد انجام میشود ، شفافیت آنچنانی ندارند و از تقریبا یکسال قبل، بازار پایه به دلیل مشکلات متعددی که داشت، خودش به سه دسته تقسیم بندی شده است که به این اسامی معروفند:
دسته بندی شدند به تابلو زرد ، تابلو نارنجی و تابلو قرمز که به ترتیب ریسک معاملات در آنها بیشتر و بیشتر خواهد شد و حتی دامنه نوسان متغیر. سازمان بورس و اوراق بهادار تهران با این کار ریسک معاملات را کنترل میکنند و باعث شفاف سازی برای سهام داران تازه وارد شدند چرا که در ابتدا هر شخصی که وارد بازار سرمایه میشود اینقدر و با جزییات اطلاعات ندارد و با آموزش از صفر تا صد بورس کم کم آگاه خواهد شد.