ساختار فرابورس

ارکان بازار سرمایه

بازار اول و دوم فرابورس کجاست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

از سال 1346 بود که بورس ایران به‌طور رسمی با انجام چند معامله روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی فعالیت خود را آغاز کـرد.

فعالیت بورس ایران تنها به یک بازار ختم نشد. بلکه در طی سال‌ها چندین بازار با نام‌هایی چون فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی به زیرمجموعه بورس اضافه شد.

بازار فرابورس نیز شامل 4 زیر مجموعه می‌شود که شامل بازار اول، بازار دوم، بازار سوم و بازار پایه فرابورس است. در این مقاله به تفصیل درباره بازار اول و دوم فرابورس صحبت کرده و ویژگی‌های شرکت‌های قابل پذیرش در بازار اول و دوم فرابورس را بررسی خواهیم کرد.

تعریف بازار فرابورس ایران

فرابورس بازاری مجزا از بورس بوده که فعالیت خود را از سال ۱۳۸۷ تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرده است. ساختار فرابورس شباهت بالایی به بورس دارد.

تفاوت عمده بورس با بازار فرابورس در شرایط پذیرش شرکت‌ها است. شرکت‌ها برای پذیرش در بورس شرایط سخت‌گیرانه‌تری دارند و باید گزارشات بیشتری از عملکرد خود در طی سال ارائه بدهند.

با توجه به شرایط سخت بورس، شرکت‌هایی که مایل به شرکت در بازار سرمایه ایران هستند ولی شرایط بورس را ندارند، می‌توانند وارد بازار فرابورس شوند؛ زیرا فرابورس قوانین آسان‌تری نسبت به بورس دارد.

فرابورس به شرکت‌های متقاضی ورود به بازار سرمایه این اجازه را می‌دهد تا با شرایط پذیرش آسان‌تری وارد این بازار شده و از تمام مزایای شرکت‌های عضو بازار سرمایه بهره ببرند.

تعریف بازار اول و دوم فرابورس

شرکت‌ها برای پذیرش در بازار اول و دوم فرابورس باید امیدنامه تدوین کرده و مدارک و مستندات شرکت را به بازار سرمایه ارائه دهند. پس از بررسی مدارک و وضعیت مالی شرکت توسط بازار سرمایه در صورت احراز شرایط سهام شرکت وارد معاملات بازار سرمایه می‌شود.

ویژگی شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اول فرابورس

شرکت‌های پذیرفته شده در بورس ویژ‌گی‌های مخصوص به خود را دارند که به بررسی این ویژگی‌ها می‌پردازیم:

• حداقل ۱۰ درصد از سهام ثبت شده آن شناور باشد.
• تعداد سهامداران آن حداقل ۲۰۰ نفر باشد.
• حداقل دو سال از زمان بهره برداری شرکت گذشته باشد.
• آخرین سرمایه ثبت شده شرکت حداقل ده میلیارد ریال باشد.
• شرکت زیان انباشته‌ نداشته باشد.
• گزارش حسابرس برای آخرین دوره یا سال مالی منتهی، عدم اظهار نظر یا اظهار نظر مردود نباشد.
• مطابق اظهار نظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد.
• در دوره یا سال مالی منتهی به پذیرش سودآور باشد.
• چشم انداز روشنی از تداوم سودآوری و فعالیت شرکت و صنعت مربوطه داشته باشد.
• براساس آخرین صورت‌های مالی سالانۀ حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌های آن حداقل ۱۵ درصد باشد.
• دعاوی دارای اثر با اهمیت بر صورت‌های مالی، له یا علیه شرکت وجود نداشته باشد.
• آخرین صورت‌های مالی آن باید مطابق مقررات قانونی، استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی ابلاغ شده توسط سازمان تهیه شده باشد.
• در زمان ارائه درخواست پذیرش و آخرین دوره یا سال مالی قبل از ارائه درخواست، حسابرس شرکت باید از میان حسابرسان معتمد سازمان انتخاب شده باشد.
• اعضای هیات مدیره و مدیرعامل آن دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار یا سو شهرت حرفه‌ای نباشند.

ویژگی شرکت‌های پذیرفته شده در بازار دوم فرابورس

در بین بازار اول و دوم فرابورس، بازار دوم فرابورس، ساختار منعطف‌تری نسبت به بازار اول فرابورس دارد. شرکت‌ها به منظور پذیرش در بازار دوم فرابورس باید شرایط زیر را داشته باشند:

• حداقل یک‌سال از تاسیس آن گذشته باشد.
• حداقل ۵ درصد از سهام ثبت‌شده آن شناور باشد.
• آخرین سرمایه ثبت شده آن حداقل یک میلیارد ریال باشد.
• دعاوی دارای اثر با اهمیت بر صورت‌های مالی، له یا علیه شرکت وجود نداشته باشد.
• آخرین صورت‌های مالی آن باید مطابق مقررات قانونی، استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی ابلاغ شده توسط سازمان تهیه شده باشد.
• در صورتی که حسابرس شرکت از بین موسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب نشده باشد، باید در اولین مجمع عمومی بعد از ثبت نزد سازمان، حسابرس خود را از میان موسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب نماید.
• اظهار نظر حسابرس در خصوص آخرین صورت‌های مالی حسابرسی شده، «مردود» یا «عدم اظهار نظر» نباشد.
• اعضای هیات مدیره و مدیرعامل شرکت دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار یا سو شهرت نباشند.
• مطابق اظهارنظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد.
• در بازار دوم فرابورس، شرکت‌های زیان ده و شرکت‌های کوچک نیز امکان پذیرش دارند.

نتیجه‌گیری

با وجود ویژگی‌هایی که برای بازار اول و دوم فرابورس مطرح شد، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و حتی بلندمدت بازار فرابورس می‌تواند سودده باشد. برای سرمایه‌گذاری بهینه و سودده در این بازار باید توانایی تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها را داشت تا توانست سهام سودده را انتخاب کرد.

آیا شما در حین انتخاب سهام برای سرمایه‌گذاری به دسته‌بندی بورس، فرابورس و سایر دسته‌بندی‌های آن توجه می‌کنید؟

مدیرعامل فرابورس: صندوق اوراق مختص دولتی با ساختار ETF در فرابورس پذیره‌نویسی می‌شود

به گفته میثم فدایی مدیرعامل فرابورس صندوق اوراق مختص دولتی با ساختار ETF در فرابورس پذیره‌نویسی می‌شود.

میثم فدایی که ۱۳ آذر ۱۴۰۰ سمت مدیرعاملی فرابورس را برعهده گرفته، در حساب توییتر خود اعلام کرد که صندوق اوراق مختص دولتی با ساختار ETF در فرابورس پذیره‌نویسی خواهد شد. به گفته فدایی، این نوع از صندوق‌ها صرفا امکان خرید اوراق درآمد ثابت (با تمرکز بر اوراق دولتی) و سپرده بانکی دارند. اوراق درآمد ثابت دولتی و اسناد خزانه اسلامی بیش از ۷۵ درصد دارایی این نوع صندوق است.

غزل یگانگی دانشجوی کارشناسی مدیریت مالی است و در حال حاضر با راه پرداخت همکاری می‌کند.

• مراسم معارفه مدیرعامل جدید زفتا برگزار شد
• سرپرست سازمان فاوای شهرداری مطرح کرد / اتصال شهرداری تهران به پنجره واحد خدمات الکترونیک دولت
• بیش از ۹۰ درصد چک‌ها در مردادماه وصول شد / رشد ۱۲درصدی تعداد چک‌ها
• فیلترینگ و خطر نابودی کسب‌وکارها / ریزش حدود ۹۰درصدی تجارت اجتماعی
• شماره ۶۷ هفته‌نامه کارنگ منتشر شد
• سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس اعلام کرد / تأکید نمایندگان بر قانونمندکردن فضای مجازی است
• پرداخت‌یارها به پنجره واحد تجارت الکترونیکی متصل شدند / ساختار فرابورس مخالفت مرکز تتا با ایجاد اینستاگرام دولتی
• کارشناسان: وزیر ارتباطات باید نسبت به محدودیت اینترنت و خسارت به کسب‌وکارها پاسخگو باشد/ مردم در تعلیق، کسب‌وکارها در برزخ
• وزارت ارتباطات: اتفاق جدیدی در دسترسی به واتس‌اپ رخ نداده است

• توییتر خبرهای فوری
• اینستاگرام ما را دنبال کنید
• RSS خبرخوان
• تلگرام کانال راه پرداخت
• لینکدین شبکه راه پرداخت

راه پرداخت بهترین منبع شما برای دانستن هر چیزی درزمینه فناوری‌های مالی (فین‌تک) است. راه پرداخت به شما کمک می‌کند در جریان رویدادها و روندهای فین‌تک ایران و جهان قرار بگیرید. شما در راه پرداخت می‌توانید آخرین خبرها و تحلیل‌های نویسندگان و تحلیلگران ایرانی و خارجی را مطالعه کنید. راه پرداخت یک رسانه خصوصی و مستقل از نهادهای دولتی و عمومی است و تلاش می‌کند به‌صورت پیوسته خبرهای مربوط به کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ فین‌تک ایران را رصد و منتشر کند. پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است. اگر می‌خواهید بیشتر درباره راه پرداخت بدانید صفحه درباره ما را ببینید.

ساختار ساختار فرابورس سرمایه و سیاست ها

اگر شما سرمایه‌گذاری هستید که به سهام شرکت‌هایی با اصول بنیادی خوب علاقه دارید، هنگام جستجوی فرصت‌های سرمایه‌گذاری باید یک ترازنامه قوی را در نظر بگیرید. با استفاده از سه نوع اندازه گیری گسترده - سرمایه در گردش، عملکرد دارایی و ساختار سرمایه - می توانید قدرت ترازنامه یک شرکت و در نتیجه کیفیت سرمایه گذاری در آن را ارزیابی کنید.

استفاده عاقلانه یک شرکت از بدهی و حقوق صاحبان سهام، شاخص کلیدی ترازنامه قوی است. اجزای سرمایه یا ساختار سرمایه سالم که نشان دهنده سطح پایین بدهی و مقدار بالای حقوق صاحبان سهام باشد، نشانه مثبتی از کیفیت سرمایه گذاری است. این مقاله بر تجزیه و تحلیل ترازنامه بر اساس اجزای سرمایه یک شرکت تمرکز دارد.

اصطلاحات ساختار سرمایه

ساختار سرمایه

ساختار سرمایه ترکیبی از سرمایه بلند مدت یک شرکت را توصیف می کند که از ترکیبی از بدهی و حقوق صاحبان سهام تشکیل شده است و نوعی تامین مالی دائمی است که از رشد شرکت و دارایی های مرتبط حمایت می کند. به عنوان یک فرمول، اجزای سرمایه یک شرکت برابر است با تعهدات بدهی به اضافه کل حقوق صاحبان سهام:

Capital Structure = DO + TSE

که در این فرمول:

DO = تعهدات بدهی

TSE = کل حقوق صاحبان سهام

حقوق صاحبان سهام

تعریف بخش حقوق صاحبان سهام ساده است. حقوق صاحبان سهام شامل سهام عادی و ممتاز شرکت به اضافه سود انباشته است. این سرمایه ی سرمایه گذاری شده در نظر گرفته می شود و در بخش حقوق صاحبان سهام ترازنامه ظاهر می گردد.

بسیاری از تحلیلگران جزء بدهی اجزای سرمایه را به عنوان بدهی بلندمدت ترازنامه تعریف می کنند. با این حال، این تعریف بسیار ساده است. در عوض، بخش بدهی اجزای سرمایه باید شامل وام‌های کوتاه‌مدت، بدهی بلندمدت و دو سوم (طبق یک قاعده سرانگشتی) مبلغ اصلی اجاره‌های عملیاتی و سهام ممتاز قابل بازخرید باشد.

هنگام تجزیه و تحلیل ترازنامه یک شرکت، سرمایه گذاران باتجربه از رقم کل بدهی به صورت جامع استفاده می کنند.

نسبت های اعمال شده به ساختار سرمایه

به طور کلی، تحلیلگران از سه نسبت برای ارزیابی قدرت اجزای سرمایه یک شرکت استفاده می کنند. دو مورد اول معیارهای رایج هستند: نسبت بدهی (کل بدهی به کل دارایی ها) و نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام (D/E) (کل بدهی به کل حقوق صاحبان سهام). با این حال، نسبت سومی وجود دارد که نسبت سرمایه است - (بدهی بلندمدت تقسیم بر مجموع بدهی بلندمدت و حقوق صاحبان سهام) - که بینش های کلیدی را در مورد وضعیت سرمایه یک شرکت ارائه می دهد.

با در نظر گرفتن تعریف نسبت بدهی، مقدار بالا برای این نسبت، نشان دهنده بدهی های بیشتر و حقوق صاحبان سهام کمتر است و بنابراین موقعیت اهرمی بیشتری را نشان می دهد. مشکل این اندازه گیری این است که دامنه آن بسیار گسترده است و به همه ی انواع بدهی وزن یکسانی می دهد.

همین انتقاد در مورد نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام نیز وجود دارد. بدهی های عملیاتی جاری و غیرجاری به ویژه تعهدات اخیر نشان دهنده تعهداتی است که برای همیشه با شرکت خواهد بود.

از سوی دیگر، نسبت سرمایه مؤلفه بدهی بلندمدت را با مؤلفه حقوق صاحبان سهام یک شرکت مقایسه می کند. بنابراین، تصویر واقعی تری را ارائه می دهد. این رقم به صورت درصد بیان می‌شود. مخرج این نسبت، دارای یک بخش حقوق صاحبان سهام است که همیشه مقدار بالاتر آن نسبت به بدهی مطلوب‌تر است.

رابطه بهینه بین بدهی و حقوق صاحبان سهام

متأسفانه، هیچ نسبت قطعی بدهی به حقوق صاحبان سهام وجود ندارد تا بتوان از آن به عنوان راهنما یا مرجع استفاده کرد. آنچه ترکیب سالم بدهی و حقوق صاحبان سهام را تعریف می کند، بر اساس نوع ساختار فرابورس صنعت، خط کسب و کار و مرحله توسعه شرکت متفاوت است. با این حال، از آنجایی که سرمایه گذاران بهتر است پول خود را در شرکت هایی با ترازنامه قوی قرار دهند، منطقی است که ترازنامه بهینه به طور کلی باید سطوح پایین تر بدهی و سطوح بالاتری از حقوق صاحبان سهام را منعکس کند.

در امور مالی، بدهی نمونه کاملی از ضرب المثل شمشیر دو لبه است. استفاده هوشمندانه از اهرم (بدهی) خوب است و تعداد منابع مالی در دسترس یک شرکت برای رشد و توسعه را افزایش می دهد.

نکته: نه تنها بدهی بیش از حد باعث نگرانی است، بلکه بدهی بسیار کم نیز می تواند باعث نگرانی شود. این می تواند نشان دهنده این باشد که یک شرکت بیش از حد به سهام خود متکی است و به طور مؤثر از دارایی های خود استفاده نمی کند.

با استفاده از اهرم، فرض بر این است که شرکت می تواند از وجوه استقراضی بیش از آنچه که به عنوان هزینه بهره و کارمزد این وجوه پرداخت می کند، سود کسب کند. با این حال، برای حمل موفقیت آمیز مقدار زیادی از بدهی، یک شرکت باید سابقه ای قوی در انجام تعهدات مختلف وام های خود داشته باشد.

مشکل اهرم بیش از حد

شرکتی که دارای اهرم بسیار زیاد است (بدهی بیش از حد نسبت به حقوق صاحبان سهام) ممکن است متوجه شود که در نهایت طلبکارانش آزادی عمل او را محدود می کنند؛ یا ممکن است در نتیجه پرداخت هزینه های شدید بهره، کاهش سودآوری را تجربه کند. علاوه بر این، یک شرکت ممکن است در پرداخت بدهی های عملیاتی خود در دوره های شرایط نامطلوب اقتصادی دچار مشکل شود؛ یا اگر بخش تجاری به شدت رقابتی است، شرکت های دیگر می توانند از این مزیت که شرکت رقیب دارای بدهی زیادی می باشد، برای تصاحب سهم بیشتری از بازار بهره ببرند. البته، بدترین سناریو ممکن است این باشد که یک شرکت نیاز به اعلام ورشکستگی داشته باشد.

آژانس های رتبه بندی اعتباری

در بسیاری از کشورها منابع عالی وجود دارد که می توانند به تعیین اینکه آیا یک شرکت ممکن است بیش از حد اهرمی باشد یا خیر، کمک کنند. به عنوان مثالی از مؤسسات رتبه‌بندی اعتباری اولیه میتوان به Moody's، Standard & Poor's (S&P) و Fitch اشاره کرد. این نهادها ارزیابی‌های رسمی ریسک را از توانایی شرکت در بازپرداخت اصل و بهره تعهدات بدهی، عمدتاً روی اوراق قرضه و اوراق تجاری انجام می‌دهند.

رتبه‌بندی اعتباری یک شرکت از این آژانس‌ها باید در پاورقی‌های صورت‌های مالی آن ها نشان داده شود. بنابراین، به‌عنوان یک سرمایه‌گذار، باید مشاهده ی رتبه‌بندی با کیفیت بالا در مورد بدهی شرکت‌هایی که به عنوان فرصت‌های سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرید را به عنوان امتیاز مثبت حساب کنید. همچنین، اگر رتبه‌بندی ضعیفی را در شرکت‌هایی که در نظر دارید مشاهده کردید، باید در مورد آنها بیشتر محتاط باشید.

سخن پایانی

ساختار سرمایه یک شرکت ترکیبی از حقوق صاحبان سهام و بدهی در ترازنامه آن است. اگرچه هیچ سطح خاصی از هر یک وجود ندارد که تعیین کند یک شرکت سالم چیست، سطوح پایین تر بدهی و سطوح بالاتر حقوق صاحبان سهام ترجیح داده می شود. نسبت‌های مالی مختلف به تجزیه و تحلیل ساختار سرمایه یک شرکت کمک می‌کند و این امکان را برای سرمایه‌گذاران و تحلیلگران آسان می‌کند تا ببینند چگونه یک شرکت و وضعیت مالی آن در ساختار فرابورس صنعت با همتایان خود مقایسه می‌شود. رتبه‌بندی‌های ارائه‌شده توسط آژانس‌های اعتباری همچنین به روشن کردن ساختار سرمایه یک شرکت کمک می‌کند.

صندوق‌های طرح بازنشستگی در راه بورس

مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس اعلام کرد:‌ صندوق­‌های طرح بازنشستگی، با هدف برخورداری سرمایه­‌گذاران از مزایای تکمیلی طرح‌های پس‌انداز و سرمایه‌گذاری برای دوران بازنشستگی، راهی بازار سرمایه می‌شود.

به گزارش کارآفرین نیوز، رضا نوحی حفظ آباد با اشاره به اینکه با هدف برخورداری سرمایه گذاران از مزایای طرح های پس انداز و سرمایه گذاری جهت دوران بازنشستگی، صندوق های بازنشستگی در مسیر ورود به بازار سرمایه هستند، گفت:‌ تدوین قوانین راه اندازی صندوق های بازنشستگی در حال حاضر در دستورکار سازمان بورس قرار دارد.

مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار اظهارداشت: به دلیل اینکه طرح های بازنشستگی قشر بزرگی از جامعه را شامل می شود،‌ رسیدگی به اینگونه مسائل و ورود این فعالیت ها به بازار سرمایه از گذشته مطرح بوده است.

نوحی حفظ‌ ‌آباد ادامه داد: در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها و موسسات بزرگ، طرح‌هایی تحت عناوین مربوط به تامین آتیه کارکنان در دست انجام دارند و با استفاده از این طرح‌ها، پرسنل این نهادها بخشی از منابع را خود تامین می‌کنند و بخش دیگری از منابع توسط کارفرما تامین می‌شود. این مبالغ صرف سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی می‌شود تا زمانی که فرد بازنشسته شود از مزایای تکمیلی مربوطه بهره ببرد.

به گفته مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس، این نوع از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بیمه‌های اجباری را شامل نمی‌شود.

وی با بیان اینکه در اینگونه از طرح‌ها، شفافیت اصل نخستین محسوب می‌شود، تصریح کرد: در این صندوق‌ها محاسبه دقیق مبالغ متعلق به سرمایه‌گذاران صورت می‌گیرد و دارایی‌های موضوع سرمایه‌گذاری صندوق از جمله دارایی‌های برخورداری از نقدشوندگی بالا خواهند بود.

نوحی با اشاره به ساختار صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازنشستگی مورد نظر، اظهار کرد: ظرفیت قانونی این صندوق‌ها مطابق با بند ۱۹ ماده یک قانون اوراق بازار بهادار پیش‌بینی شده است. همچنین، ساختار اینگونه صندوق‌های سرمایه‌گذاری به گونه‌ای خواهد بود تا به راحتی بتواند NAV صندوق، زمان‌های ورود و خروج سرمایه‌گذاران و مبالغی که سرمایه‌گذار و کارفرما پرداخت می‌کنند را محاسبه کند.

تقسیم میزان پذیرش ریسک صندوق‌ها به سه دوره کاری

این مقام مسئول در سازمان بورس با تاکید بر ضرورت چابک بودن ساختار این نوع صندوق گفت: ساختار چابک از ایجاد ساختارهای اداری و شرکتی جداگانه برای هر شرکت یا موسسه پیشگیری می‌کند و ایجاد این صندوق این امکان را فراهم می‌کند تا کارفرمایان متعددی از یک صندوق واحد بهره برند و محدودیتی برای تعداد کارفرما وجود نخواهد داشت.

مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس، تنوع در میزان ریسک‌پذیری در پرتفوی سرمایه‌گذاران را نکته بسیار مهم در ساختار اینگونه صندوق‌ها برشمرد و افزود: متناسب با دوره‌های زمانی که یک فرد شروع به کار می‌کند تا زمان بازنشستگی خود، ترجیح‌ و تمایلات سرمایه‌گذاری او تغییرپذیر است. به بیانی دیگر، با نزدیک شدن به زمان بازنشستگی، سبد دارایی‌های او باید به سمت دارایی‌های با درامد ثابت سوق داده شود تا بتواند در زمان بازنشستگی فرد، جریان مستمر وجوه نقد و پرداخت این جریان را برای سرمایه‌گذار فراهم کند.

وی با اشاره به متوسط عمر کاری که برای هر فرد شاغل در نظر گرفته می‌شود، اذعان کرد: در اینگونه از صندوق‌ها، دوره کاری سرمایه‌گذاران از لحاظ میزان پذیرش ریسک به سه دوره تقسیم می‌شود: دوره پُرریسک، دوره میان‌ریسک و دوره کم‌ریسک. در سال‌های ابتدایی، با این پیش‌فرض که این گروه از سرمایه‌گذاران سال‌های قابل‌ملاحظه‌ای در این صندوق حضور خواهد داشت، پرتفویی که برای این گروه از کارکنان مدنظر قرار می‌گیرد، پرتفویی با ریسک‌پذیری بالاتر خواهد بود.

نوحی ادامه داد: در سال‌های میانی، پرتفوی سرمایه‌گذار به سمت‌ سرمایه‌گذاری‌های با ریسک کمتر هدایت می‌شود و با نزدیک شدن به دوران بازنشستگی، پرتفوی به سمت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ثابت حرکت خواهد کرد. البته ضروری است انعطاف‌هایی هم پیش‌بینی شود تا در صورت تمایل سرمایه‌گذاران، رویه متفاوتی نسبت به رویه پیش‌فرض انتخاب پرتفوی در نظر گرفته شود.

به گفته این مدیر ارشد در سازمان بورس، با توجه به اینکه به واسطه تحت پوشش قرار دادن تعداد سرمایه‌گذاران بیشتر، منابع مستمری به این صندوق واریز می‌شود، بنابراین، ورود مستمر منابع به بازار سرمایه، توسعه بیشتر این بازار را به همراه دارد و همچنین، فرایند تخصیص آگاهانه منابع را امکان‌پذیر می‌کند.

ساختار فرابورس

سرمایه گذاری در بازار بورس ایران – قسمت سوم

در این اپیزود به چندین ابزار سرمایه گذاری در بازار بورس می پردازد و سپس مراحل انتخاب یک سهم را از دید اقتصاد کلان نشان می دهد. در گروه صنعت در این اپیزود به عنوان گروههای با چشم انداز مثبت ، دو گروه معرفی شده است که شرکتهای این دو گروه می توانند رشد چشمگیری در بلند مدت داشته باشند.

اپیزود هشتم

۲۲ دقیقه

آشنایی با ارکان بازار سرمایه

مطالب تکمیلی اپیزود هشتم سرمایه گذاری برای همه توسط علی فراهانی و حسین فراهانی تهیه شده است.

ارکان بازار سرمایه

منظور از ارکان بازار سرمایه، نهادهای اصلی هستند که هر یک طبق شرح وظایف خود، امور مختلف مرتبط با بازار سرمایه را رسیدگی می‌کنند. در بازار سرمایه‌ ایران، این نهاد ها عبارتند از شورای عالی بورس و اوراق بهادار، سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالای ایران و بورس انرژی ایران، شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، و هم‌چنین شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار. همچنین برخی از نهادهای مالی دیگر نیز جزء ارکان بازار سرمایه محسوب می‌شوند که در ادامه شرح داده خواهد شد. شکل زیر در یک نمای کلی ساختار بازار سرمایه را نمایش می‌دهد.

ساختار بازار سرمایه

شورای عالی بورس و اوراق بهادار

این شورا، بالاترین جایگاه نظارتی بر بازار سرمایه را داراست و وظیفه‌ی راهبری، تعیین خط مشی‌ها و سیاست‌های کلان بازار در چارچوب سیاست‌های کلی کشور بر عهده‌ی این شوراست. همچنین اتخاذ تدابیر لازم برای ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار از وظایف شورای عالی بورس است. لازم به ذکر ساختار فرابورس است که این شورا، یک نهاد مقررات‌گذار است که به‌واسطه‌ی صدور دستورالعمل‌ها می‌تواند نقش تنظیم‌گری داشته باشد.

اعضای شورای عالی بورس و اوراق بهادار عبارتند از:

• وزیر امور اقتصادی و دارایی به‌عنوان ریاست شورا
• وزیر بازرگانی
• رئیس‌کل بانک مرکزی
• رؤسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران
• رئیس اتاق تعاون
• رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به‌عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان
• دادستان کل کشور یا معاون وی
• یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها
• سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار
• یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد ساختار فرابورس وزیر ذی‌ربط

سازمان بورس و اوراق بهادار

سازمان بورس و اوراق بهادار، یک نهاد نظارتی است که زیر نظر شورای عالی بورس فعالیت می‌کند و نظارت بر فعالیت‌های بورس‌ها را عهده‌دار است. پس از بازنگری در قانون بازار اوراق بهادار در سال ۱۳۸۴، به‌نوعی وظیفه‌ی اجرا و نظارت تفکیک شدند و وظیفه‌ی سازمان بورس اوراق بهادار از نوع نظارتی است. نظارت بر انواع مختلف اوراق بهادار و بورس‌های فعال در کشور، صدور مجوز نهادهای مالی و نظارت بر عملکرد همه‌ی فعالان بازار از منظر معاملاتی، شفافیت و کارایی از جمله وظایف این سازمان می‌باشد. این سازمان یک مؤسسه عمومی غیردولتی دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل است که از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق‌پذیرش شرکت‌ها در بورس‌ها و دیگر درآمدها اداره می‌شود.

ساختار بورس ایران

همان طور که نمودار فوق مشخص است، ۴ بورس فعال کشور که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند عبارتند از بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالای ایران و بورس انرژی ایران.

بورس اوراق بهادار تهران

طبق قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال ۱۳۸۴، بورس اوراق بهادار تهران از سازمان عمومی غیر انتفاعی تبدیل به یک شرکت سهامی عام انتفاعی شد. این شرکت عملیات اجرایی را بر عهده دارد. بورس اوراق بهادار تهران به نام پایتخت است اما معاملات و فعالیت‌های مربوط به آن در سراسر کشور امکان‌پذیر است. شرکت‌ها اگر استاندارها و معیارهایی که در قوانین بورس اوراق بهادار تهران معین است را داشته باشند، می‌توانند در بورس تهران پذیرفته شوند و سهام خود را عرضه کنند. در حال حاضر بیش از ۳۳۰ شرکت در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده‌اند. این معیارها و استاندارد ها باید سال به سال تحت نظر قرار بگیرند که این مساله تحت عنوان تداوم پذیرش بررسی می‌شود و ممکن است برخی شرکت‌ها در صورت نقض این استانداردها از بورس تهران اخراج شوند. بورس اوراق بهادار تهران در ۲۲ تالار منطقه ای در استان‌های گوناگون کشور نیز فعالیت می‌کند که بعد از تسهیل معاملات برخط در کشور، بیشتر فعالیت این تالارها در حوزه‌ی فرهنگسازی و بازرسی است. پذیرش و معاملات اوراق بهادار در بورس تهران در قالب سه بازار نقد سهام (بازار اول و بازار دوم) و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF)، بازار اوراق بدهی (اوراق مشارکت، گواهی سپرده و انواع صکوک) و بازار مشتقه (قرارداد آتی، اوراق تبعی و اختیار معامله) انجام می‌شود. زمان انجام معاملات در بورس تهران، از شنبه تا چهارشنبه‌ی هر هفته به جز روزهای تعطیل ساختار فرابورس رسمی، از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر است. لازم به ذکر است که از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۹ زمان پیش‌گشایش بازار است یعنی سفارشات ثبت می‌شوند اما معامله ای صورت نمی‌گیرد. خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهامداران در تالارها نیست و سهامداران می‌توانند با دریافت مجوز معاملات برخط از شرکت‌های کارگزاری، از طریق اینترنت خرید و فروش اوراق بهادار را انجام دهند.

فرابورس ایران

فرابورس ایران در سال ۱۳۸۸ تاسیس شد و بازاری است برای شرکت‌هایی که شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران را ندارند. شرایط پذیرش در فرابورس، ساده‌تر از شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران است. همچنین شرکت‌هایی با سرمایه‌های کمتر می‌توانند در فرابورس پذیرش و معامله شوند. فرابورس ایران متشکل از ۹ بازار با کارکرد و مقررات جداگانه است که ۶ بازار آن در نمودار زیر آمده است:

ساختار فرابورس ایران

در بازار پایه، امکان معاملات سهام در سه تابلو مجزا به نام‌های زرد، نارجی و قرمز وجود دارد. طبقه بندی شرکت ها در این تابلوها بر اساس میزان شفافیت اطلاعاتی و نقدشوندگی است. بازار سوم و بازارهای پایه نارجی و قرمز، مربوط به اوراق بهادار شرکت‌های درج شده اما پذیرفته نشده در بازارهای اصلی بورس‌ها هستند. شکل زیر نمای کاملتری از ساختار مربوط به بازارهای فرابورس ایران را نمایش می‌دهد. البته نام بازار پایه‌های الف، ب و ج تغییر کرده است و همان‌طور که در نمودار قبلی نمایش داده شده، اکنون به اسامی زرد، نارنجی و قرمز شناخته می‌شوند.

ساختار بازار فرابورس ایران

بورس کالای ایران

بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود. در بورس کالا معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و… دادوستد می‌شوند. یکی از مزایای بورس کالا، حضور نهادهای نظارتی و تنظیم‌کننده بازار است که تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تجار کالا با حضور این نهادها، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌شوند. در ایران، بورس فلزات در شهریور ۱۳۸۲ (نخستین بورس کالایی در ایران) و بورس کالای کشاورزی در شهریور ۱۳۸۳ آغاز به فعالیت کردند. بر مبنای قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران و با تصویب شورای عالی بورس، شرکت بورس کالای ایران در آذر ۱۳۸۵ با درهم آمیختن بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی تشکیل شد و پس از پذیره‌نویسی و برگزاری مجمع عمومی، از مهر ۱۳۸۶ کار خود را زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرد. گفتنی است ارکان شرکت بورس کالای ایران هم اکنون شامل «مجمع عمومی»، «هیئت مدیره»، «مدیرعامل»، «بازرس/حسابرس» می‌شود. همه داد و ستدها در بورس کالا در قالب قراردادهای استاندارد انجام می‌گیرد. به طور کلی، قراردادهای «نقدی»، «سلف»، «نسیه»، «آتی» ،«اختیار معامله» ، «صلح» و «معاوضه» برای داد و ستد هر کالا وجود دارد.

بورس انرژی ایران

در خردادماه ۱۳۹۰ در شورای عالی بورس و اوراق بهادار، تصمیم بر راه‌اندازی بورس انرژی گرفته شد. بورس انرژی چهارمین بورس فعال کشور است و در زمینه‌ی عرضه برق، محصولات نفت و مشتقات نفتی، گاز طبیعی، زغال‌سنگ و سایر حامل‌های انرژی فعالیت دارد. پس از طی روندهای اجرایی مربوط، نخستین معاملات این بورس روی کالاهای برق، قطران و زغال‌سنگ در اسفندماه سال ۱۳۹۱ انجام شد. توضیحات زیر درباره‌ی بورس انرژی ایران برگرفته از سایت رسمی این نهاد می‌باشد:

در بورس انرژی ایران نیز مشابه سایر بورس‏ها، تعداد زیادی خریدار و فروشنده حضور داشته که با انجام داد و ستد در فضایی رقابتی، دستیابی به قیمت‎های تعادلی حامل‏های انرژی را میسّر می‏سازند.

بورس انرژی ایران دارای سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی می‏باشد. در بازار فیزیکی، کالاهای پذیرفته شده در بورس و در بازار مشتقه، اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای پذیرفته شده در بورس مورد معامله قرار می‏گیرند. کالاهای تک محموله‏ای و خارج از گونه نیز در بازار فرعی قابلیت معامله دارند. بازار فیزیکی خود شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله می‏باشد. همچنین هر یک از تابلوها دارای دو رینگ داخلی و بین‏المللی هستند. در بازار فیزیکی معاملات در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، کشف پریمیوم انجام می‎پذیرند و قراردادهای آتی، اختیار معامله و سلف موازی استاندارد و … نیز قابلیت معامله در بازار مشتقه را دارا می‎باشند. بر این اساس کلیه حامل‏های انرژی در صورت داشتن سابقه فعالیت قابل اتکاء عرضه‏کننده در بازار کالای مورد پذیرش، امکان کشف عادلانه قیمت با توجه به میزان عرضه کالا توسط متقاضی و عدم شمول محدودیت‏های قیمت‏گذاری قانونی و انحصار در عرضه یا تقاضا، همچنین ارائه تعهدات مصرح در دستورالعمل پذیرش توسط متقاضی با تصویب هیات پذیرش یا کمیته عرضه بورس انرژی به عنوان کالای اصلی یا مشابه امکان معامله در بورس انرژی را دارند.

در بورس انرژی ایران معاملات در بازار فیزیکی بسته به تعداد عرضه‏کنندگان در یک نماد معاملاتی و شرایط عرضه به سه روش حراج حضوری، معاملات تمام الکترونیکی و عرضه‌ی یکجا انجام می‏پذیرد. معاملات در بازار مشتقه نیز به صورت تمام الکترونیکی انجام می‏پذیرد.

نهادهای مالی مرتبط

نهادهای مالی که وظایفی مانند تسهیل ورود افراد مختلف به بازار سرمایه، ارائه خدمات مالی به انواع بازیگران مختلف بازار سرمایه و …. را به عهده دارند نیز، از ارکان بازار سرمایه محسوب می‌شوند. شرکت‌های تامین سرمایه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، شرکت‌های مدیریت دارایی (سبدگردان)، شرکت‌های کارگزاری، شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری از جمله نهادهای مالی مرتبط هستند که همگی تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار فعالیت می‌کنند.

از شرکت‌های دیگری که ساختار بازار سرمایه حضور دارند و در حقیقت شرکت‌های تابعه‌ی سازمان بورس و اوراق بهادار قلمداد می‌شوند می‌توان به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس، کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه اشاره نمود که به عنوان آخرین بخش این مقاله، شرح مختصری از فعالیت برخی از این شرکت‌ها را ذکر می‌کنیم:

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه: این شرکت که در دی‌ماه ۱۳۸۴ تاسیس شد، وظیفه‌ی آماده‌سازی و مدیریت زیرساخت‌های پیش و پس از معاملات (مانند نقل و انتقال پول بین سرمایه‌گذاران هنگامی که معاملاتی صورت می‌گیرد و همچنین نقل و انتقال اوراق بهادار) را به عهده دارد که همه‌ی این وظایف به صورت الکترونیکی طبق مقررات انجام می‌گیرد. همچنین آخرین اطلاعات تمام سهامداران و دارندگان اوراق بهادار نیز نزد این شرکت ثبت و نگهداری و بررسی می‌شود. پرداخت‌های دوره‌ای انواعی از اوراق مثل اوراق مشارکت نیز با عاملیت این شرکت صورت می‌پذیرد و به نوعی می‌توان این شرکت را پل ارتباطی میان بازار سرمایه و شبکه بانکی کشور نیز دانست.

شرکت مدیریت فناوری بورس تهران: این شرکت به عنوان یکی از شرکت‌های تحت نظارت مستقیم سازمان بورس و اوراق بهادار برای ارائه‌ی خدمات معاملات رایانه‌ای (معاملات الکترونیکی) به بازار سرمایه فعالیت می‌کند. مواردی مانند مدیریت سیستم معاملات، محاسبه‌ی شاخص‌های مختلف بازارها و انتشار آخرین اطلاعات مربوط به معاملات به صورت لحظه‌ای از مسئولیت‌های این شرکت هستند.