تعیین روند با RSI


اندیکاتور RSI تریدینگ ویو

آموزش اندیکاتور RSI تریدینگ ویو

RSI یا شاخص قدرت نسبی ( Relative Strength Index ) یک شاخص فنی است که قدرت یا ضعف یک جفت ارز یا سهام را با مقایسه حرکت‌های صعودی آن در مقابل حرکت‌های نزولی آن در یک دوره زمانی معین اندازه‌گیری می‌کند. اندیکاتور RSI توسط جی ولز وایلدر جونیور ایجاد شد و اولین بار در سال 1978 در کتاب خود با عنوان “New Concepts in Technical Trading Systems” از آن نام برده است.

اندیکاتور RSI چیست ؟

RSI یک شاخص مومنتوم در نظر گرفته می شود که به این معنی است که برای تعیین سرعت و قدرت حرکت قیمت و اینکه آیا روند اصلی در حال تقویت یا تضعیف است استفاده می شود. علاوه بر کمک به معامله گران در شناسایی روند اصلی قیمت، RSI همچنین برای شناسایی شرایط خرید بیش از حد و فروش بیش از حد که همان اشباع خرید و اشباع فروش نام دارد استفاده می شود شما می توانید برای واگرایی و سیگنال نیز از آن استفاده کنید .

ناحیه های مهم RSI

اندیکاتور RSI در یک بازه 0 تا 100 در حال نوسان است .

  • اگر 70 و بیشتر از آن باشد نشان دهنده خرید بیش از حد ویا اشباع خرید است در این وضعیت ممکن است قیمت به سرعت کاهش پیدا کند و یا با سرعت بسیار بالایی به حرکت صعودی خود ادامه دهد.
  • اگر 30 و کم تر از آن باشد به ما نشان می دهد بسیاری از معامله گران تصمیم به فروش گرفته اند و در این وضعیت ممکن تعیین روند با RSI است قیمت با سرعت بیشتری به کاهش خود ادامه دهد و یا بسیار سریع قیمت به اصطلاح برگردد و افزایش پیدا کند.
  • اگر قیمت بالای 50 بود نشان دهنده افزایش قیمت است .
  • اگر قیمت پایین 50 بود نشان دهنده کاهش قیمت است.

اندیکاتور RSI چطور محاسبه می شود؟

دوره پیش فرض برای شاخص قدرت نسبی (RSI) 14 دوره است. معامله‌ گران از مقادیر متفاوتی استفاده می‌کنند که معمولاً از 2 دوره (برای نمودارهای هفتگی) تا 25 دوره (برای بازه‌های زمانی کوتاه‌ مدت) متغیر است.

چطور از اندیکاتور RSI تریدینگ ویو استفاده کنیم؟

برای استفاده از اندیکاتور RSI در تریدینگ ویو باید ابتدا نمودار قیمتی یک ارز یا سهام را باز کنید سپس از بخش Indicators کلمه RSI را جستجو کنید مانند تصویر سپس آن را انتخاب کنید تا برای شما اضافه شود.

 اندیکاتور RSI تریدینگ ویو

اندیکاتور RSI تریدینگ ویو

بعد از اضافه شدن اندیکاتور به نمودار قیمتی شما می توانید تنظبمات آن را تغییر دهید ولی همان تنظیمات پیش فرض پیشنهاد می شود .

اندیکاتور RSI چیست

اندیکاتور RSI چیست

در تصویر بالا که از انس جهانی طلا در تایم فریم 1 ساعته گرفته شده است مشاهده می کنید که قبل از شروع ریزش زیاد در انس اندیکاتور RSI به ما یک واگرایی منفی نشان می دهد و بعد از گذشت مدت زمانی قیمت شروع به کاهش کرده است.

واگرایی چیست؟ اگر قیمت صعودی باشد و اندیکاتور هایی مانند MACD و RSI کاهش باشند ما واگرایی منفی داریم و ممکن است در آینده قیمت کاهش پیدا کند و اگر قیمت نزولی باشد و اندیکاتور هایی مانند MACD و RSI صعودی باشند ما واگرایی مثبت داریم و ممکن است در آینده قیمت افزایش پیدا کند .

برای تایید یک روند جدید

شما با استفاده از اندیکاتور RSI می توانید یک تایید برای تغییر روند پیدا کنید.

اشباع خرید و اشباع فروش

برای پیشنهاد اینکه چه زمانی یک حرکت قیمت اخیر ممکن است به سطوح « اشباع خرید » و « اشباع فروش» برسد.

برای هشدار در مورد بازگشت احتمالی قیمت

به دلیل واگرایی بین قیمت واقعی و اندیکاتور RSI شما می توانید قبل از ورود به معامله شرایط قیمت را بررسی کنید که آیا قیمت ممکن است روند خود را ادامه دهد یا بزودی تغییر روند خواهد داد .

آموزش اندیکاتور rsi – بهترین اندیکاتور برای نوسان گیری

همانطور که میدانید، یکی از مهم ترین ابزارهای بازارهای مالی، اندیکاتورها محسوب می شوند. اندیکاتور بورس قادر است بهترین سیگنال های خرید و فروش سهم را به شما عزیزان بدهد و سودآوری شما را تضمین کند. حال سوال اینجاست که بهترین اندیکاتور برای نوسان گیری کدام است؟ اندیکاتور rsi چیست و چه قابلیت هایی دارد؟ اندیکاتور rsi در واقع از بهترین اندیکاتور بورس محسوب می شود و در اینجا قصد داریم تا به آموزش اندیکاتور rsi بپردازیم. در واقع آموزش اندیکاتور rsi شامل اینکه اندیکاتور RSI چیست و چگونه می توان از آن سیگنال گرفت و نحوه بارگزاری آن به چه صورت است و … می باشد که قصد داریم در این مقاله آموزشی با عنوان آموزش اندیکاتور rsi به آن بپردازیم، لذا اگر در بورس و یا هر بازار مالی دیگری فعالیت دارید و به دنبال سیگنال های رایگان و عالی یک سیستم هوشمند می گردید، به شما عزیزان اندیکاتور rsi که یکی از بهترین اندیکاتور برای نوسان گیری در بورس است رو توصیه می کنیم.

آموزش اندیکاتور rsi

اندیکاتور RSI که مخفف عبارت Relative Strength Index است با روابط پیچیده ریاضی مورد ارزیابی قرار می گیرد که برای استفاده از آن به هیچ وجه نیاز به دانستن و بلد بودن این محاسبات سخت ریاضی نخواهید داشت. در ادامه باید گفت که در تنظیمات RSI معمولا از تنظیم ۱۴ روزه بهره گرفته شده است. اندیکاتور rsi مثل اندیکاتور MACD در گروه اسیلاتورها قرار می گیرد، بخاطر این که همیشه بین ۲ سطح ۰ تا ۱۰۰ نواسانات خود را دنبال خواهد کرد. اندیکاتور RSI یک اندیکاتور نوسان نما یا Oscillator محسوب می شود، بدین معنی که نقاط تعیین روند با RSI خرید و فروش را به ما نشان خواهد داد، البته به این موضوع توجه داشته باشید که از آن جایی که این اندیکاتور بسیار پرکاربرد و قوی می باشد، می توان بر روی آن خطوط روند را ترسیم کرد و یا جهت روند را با آن معلوم کرد و از آن استفاده کرد. شایان ذکر است که اندیکاتور rsi از ۳ محدوده تشکیل شده است که شامل : محدوده ۰ الی ۳۰ درصد ، محدوده ۳۰ الی ۷۰ درصد و محدوده ۷۰ الی ۱۰۰ درصد می باشد.

کاربردهای اندیکاتور rsi

اندیکاتور RSI در واقع یک نمودار خطی در پایین صفحه برای شما به نمایش در خواهد آورد که در این نمودار دو سطح حائز اهمیت وجود دارد که آن ها ۳۰ و ۷۰ درصد هستند که به‌ صورت خط ‌چین بین نوسان ۰ تا ۱۰۰ قرار گرفته اند. لازم به ذکر است که بیشتر نمودار سهام میان سطوح افقی ۳۰ الی ۷۰ نوسان بسیاری را به همراه خواهند داشت. سطح افقی ۳۰ نقش یک حمایت ‌کننده بسیار معتبر را خواهد داشت و بیانگر اشباع فروش خواهد بود و روزهایی که با فشار فروش، اندیکاتور به سطح ۳۰ یا پایین‌ تر از آن نزدیک خواهد شد، نمودار RSI در روزهای آینده به سمت بالا بر خواهد گشت. به این نکته توجه داشته باشید که در سطح افقی ۷۰ و بالاتر از آن هم اغلب موضوع مقاومت پیش خواهد آمد که نمودار به اشباع خرید خواهد رسید و به ‌بیانی دیگر خریداران به حد اشباع و کاهش قدرت خرید رسیده‌ اند و شاهد فشار فروش و کاهش قیمت در نمودار خواهیم بود.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

در خصوص با نحوه سیگنال دهی اندیکاتور rsi در بخش بعدی توضیح خواهیم داد ولی به این موضوع توجه داشته باشید که در روندهای ایمپالس (صعودی یا نزولی) اغلب جهش اصلی نمودار در بالای سطح ۷۰ یا پایین سطح ۳۰ خواهد بود، ولی در روندهای خنثی اغلب نمودار بین ۲ سطح ۳۰ الی ۷۰ در نوسان خواهد بود. شما عزیزان نیز قادر خواهید بود در نمودار اندیکاتور RSI ، ابزار خطوط روند را مورد استفاده خود قرار دهید. قادرید به منظور دستیابی به نقاط خرید و فروش مناسب در سهم از اندیکاتور rsi استفاده نمایید، برای مثال از نوار ابزار تحلیل تکنیکال در سمت چپ خطوط مورب را انتخاب کنیم و با رسم یک خط مورب، در قسمت اشاره شده به علت شکست خط روند صعودی، سیگنال فروش به دست خواهد آمد.

سیگنال دهی اندیکاتور rsi

سیگنال خرید : بعضی مواقع شاهد عدم جذایت قیمت برای خریداران و همین طور شتاب ‌زدگی فروشندگان در بازارهای مالی هستیم که در این وضعیت حالتی ایجاد می شود که فروش افراطی در بازار و با حجم بالا صورت می پذیرد و تحت این شرایط نمودار RSI به مرور زمان سطح ۳۰ را می شکند و شاخصی کم تر از ۳۰ را از آن خواهید دید، اما در ادامه و پس از نوساناتی که شاخص RSI در زیر سطح ۳۰ دارد، رفته رفته فروش های افراطی کم تر خواهد شد و حالتی ایجاد خواهد شد که مجددا تمایل خریداران برای ورود به بازار بیش تر از پیش شود و در این وضعیت است که شاخص RSI شروع به رشد می کند و وقتی که سطح ۳۰ از پایین به بالا شکسته شود، سیگنال خرید را صادر خواهد کرد که قابل تعیین روند با RSI استناد خواهد بود.

آموزش اندیکاتور rsi

سیگنال فروش : زیاد تر شدن تقاضا و ورود نقدینگی بسیار زیاد به بازار موجب افزایش پیوسته قیمت می شود و این روند زمانی که قیمت ها برای خریداران از جذابیت برخوردار باشند، ادامه دار خواهد بود. افزایش قیمت و کاهش خریدهای افراطی وضعیتی را ایجاد خواهد کرد که به آن اشباع خرید گفته می شود و تحت این شرایط، غول بزرگ سرمایه رفته رفته اقدام به فروش می کند و با توجه به این موضوع که جمعیت خریداران در بازار کم شده است، قیمت هایی پایین ‌تری برای خرید جذابیت پیدا خواهند کرد که این امر موجب کاهش قیمت گزینه سرمایه‌ گذاری می شود و در این شرایط شاخص RSI شروع به نزول از ناحیه اشباع خرید می کند و شکست این سطح (۷۰) خبر خوبی برای دارندگان این سهم نیست و این یعنی تمایل بالای سرمایه ‌گذاران برای فروش های بیشتر که در واقع یک سیگنال فروش برای سهم خواهد بود.

آموزش اندیکاتور rsi

استفاده از قوانین روند در RSI

باید گفت که در اسیلاتور RSI از قوانین روند هم قادرید بهره بگیرید و برای نوسانات RSI خط روند را ترسیم نمایید و در زمان شکست تعیین روند با RSI روند به بررسی آن بپردازید و موقعیت های مناسب معاملات را شناسایی و به خرید و فروش در بهترین نقاط قیمتی و زمانی اقدام کنید.

واگرایی ها در اندیکاتور rsi

در حقیقت واگرایی میان rsi و خطوط قیمت وقتی که اعداد بالاتر از ۷۰ و یا پایین تر از ۳۰ قرار بگیرد، اخطار بسیار جدی خواهد بود که حتما می بایست به آن توجه لازم رو داشته باشید. گفتنی است که این واگرایی اهمیت بسیار بالایی خواهد داشت و بیانگر برگشت نمودار قیمت می باشد. وقتی که در روندی صعودی، واگرایی بین اندیکاتور و نمودار قیمت در تراز ۷۰ و بالاتر را مشاهده کنیم، به احتمال زیاد برگشت روند و نزول قیمت را خواهیم دید و همچنین زمانی که در انتهای یک روند نزولی، واگرایی بین قیمت و اندیکاتور rsi در تراز های ۳۰ و کم تر از آن وجود داشته باشد، عوض شدن روند و افزایش قیمت سهم بسیار محتمل خواهد بود. این امکان وجود دارد که در تراز های کم تر تر از ۷۰ و بالاتر از ۳۰ هم واگرایی میان قیمت و اندیکاتور دیده شود، اما این واگرایی دارای اعتبار و اهمیت زیادی نیست و در واقع اعتبار کمتری خواهد داشت.

تحلیل پذیری اندیکاتور RSI با سطوح حمایت و مقاومت

جالب است بدانید که قوانین سطوح مقاومت و حمایت در اندیکاتور rsi مثل نمودار قیمت سهم است، بدین معنی که در اینجا هم با اتصال نقاط کمینه rsi به هم دیگر، قادر خواهیم بود به حمایت دینامیک rsi دست پیدا کنید و با اتصال نقاط بیشینه به یک دیگر به سطح مقومت هم دست پیدا کنید. لازم به ذکر می باشد که هر اندازه سطوح حمایت و مقاومت اندیکاتور rsi با قدرت بالاتری شکسته شوند، به مراتب دارای اعتبار بیشتری خواهند بود و می توان با اعتما بیشتری آن را مبنای کار خود قرار داد.

نکات مهم در خصوص اندیکاتور آر آس آی

  • به اندیکاتور rsi تنها به چشم سیگنال دهی نگاه نکنید، بلکه باید در کنار نمودارهای تحلیل نیز از آن بهره بگیرید.
  • وقتی که در حالت خنثی قرار دارد نباید هیچ گونه خرید و یا فروشی را ثبت کنید.
  • فقط با استفاده از اندیکاتور rsi نمی توان موقعیت خرید و فروش را در بازار بورس معین کرد.
  • RSI به تنهایی یک اندیکاتور کاملا مطمئن و دقیق نیست و نباید به تنهایی طبق سیگنال های آن به خرید و فروش بپردازید.
  • وارونگی مثبت آن وقتی رخ می دهد که یک روند صعودی را در قیمت می بینیم.
  • وارونگی منفی آن وقتی رخ می دهد که یک روند نزولی را در قیمت می بینیم.

اندیکاتور rsi

نتیجه گیری

در انتها ذکر این نکته ضروری است که اندیکاتور ها فقط به عنوان تعقیب کننده روند و ابزاری کمکی برای تحلیل تکنیکال به حساب می آیند و هیچ موق آن ها را تنها با استفاده نکنید تا موقیعت مناسب برای خرید و فروش را بیابید بلکه این سیگنال های اندیکاتور های بورسی تنها هشداری برای جلب توجه بیشتر تحلیلگران و سهامداران به موقعیت سهام و بررسی بیشتر آن خواهد بود تا چنانچه شرایط آن خوب و مناسب بود با کمک ابزار های تحلیل تکنیکال تایید شود که اقدام به خرید، فروش یا سهامداری کنید.

در حقیقت چندین شاخص مهم در زمان استفاده از اندیکاتور rsi وجود دارد مثل مواردی مانند تنظیمات، امتیاز مانند ۳۰ و ۷۰ و واگرایی های صعودی و نزولی که قادرید از آن استفاده کنید، ولی با این حال این موضوع را در خاطر داشته باشید که هیچ شاخصی ۱۰۰ درصد دقیق و کارآمد نخواهد بود، به خصوص اگر به تنهایی از آن استفاده کنید، پس معامله گران به منظور جلوگیری از ایجاد سیگنال های غلط می بایست از اندیکاتور rsi در کنار دیگر اندیکاتورها بهره بگیرند. پس درست است که اندیکاتور rsi یکی از بهترین اندیکاتور برای نوسان گیری در بورس است ولی باید در کنار دیگر ابزارهای تحلیلی از آن استفاده کنید. امیدوارم که از این مقاله آموزشی با عنوان آموزش اندیکاتور rsi نهایت استفاده رو برده باشید. هر گونه سوال و یا موردی بود از بخش ارسال نظرات و دیدگاه ها برای ما ارسال کنید.

اندیکاتور RSI

اندیکاتور RSI یک اندیکاتور «مومنتوم» (Momentum) است که در تحلیل تکنیکال مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اندیکاتور RSI میزان تغییرات اخیر قیمت را برای ارزیابی نواحی اشباع خرید یا اشباع فروش در بازار سهام یا سایر بازارهای مالی مثل ارز دیجیتال و فارکس به کار می‌گیرد. منظور از اندیکاتورهای مومنتوم اندیکاتورهایی هستند که برای تعیین قدرت یا ضعف روند قیمت استفاده می‌شوند. مومنتوم، شتاب افزایش یا کاهش قیمت را در بازار اندازه ‌گیری می‌کند. از جمله اندیکاتورهای معروف مومنتوم اندیکاتور RSI و اندیکاتور MACD است.

اندیکاتور RSI به عنوان یک نوسانگرنما بین دو خط افقی نوسان می‌کند و مقادیری بین صفر تا صد را به خود می‌گیرد.

به طور سنتی، تفسیر و کاربرد اندیکاتور RSI به این صورت است که اگر مقدار شاخص بالای ۷۰ باشد در حالت اشباع خرید قرار داریم و شرایط برای تغییر روند از صعودی به نزولی محیا است. همچنین اگر مقدار شاخص زیر ۳۰ باشد، در حالت اشباع فروش هستیم و احتمال تغییر روند به صعودی وجود دارد.

در صورتی که مقدار اندیکاتور بین ۳۰ و ۷۰ باشد، بازار از نظر اشباع خرید یا فروش در وضعیت عادی قرار دارد. توجه کنید که استفاده از اندیکاتور RSI فقط با این قوانین اشتباه است.

اندیکاتور RSI مخفف عبارت «Relative Strength Index» است که به معنی «شاخص قدرت نسبی» می‌باشد. این اندیکاتور با توجه به میزان تغییرات قیمت اندازه‌گیری می‌شود و به عنوان شاخصی، قدرت نسبی بازار را در افزایش یا کاهش قیمت نشان می‌دهد. هر چه مقدار عددی این شاخص بیشتر باشد، نشانگر قوی بودن روند خرید و هر چه این مقدار کمتر باشد نشانگر قوی بودن روند فروش است.

پیش‌تر گفته شد که وقتی RSI به عددهای ۷۰ و ۳۰ میرسد اشباع خرید و فروش اتفاق می‌افتد و انتظار بازگشت روند را داریم. این انتظار بیشتر وقتی عملی می‌شود که قیمت در یک روند خنثی قرار گرفته باشد. اما زمانی که ما در یک روند صعودی یا نزولی قرار داریم ماجرا اندکی تفاوت می‌کند.

برای مثال در یک روند صعودی رفتن اندیکاتور RSI به بالاتر از سطح ۷۰ همیشه به معنای بازگشت روند نیست و در طی یک روند صعودی ممکن است بارها این اتفاق افتاده و روند تغییری نکند. حتی بعضی از تحلیل‌گران در روندهای صعودی به جای سطح ۳۰ سطح ۵۰ را سطح حمایت در نظر می‌گیرند و اگر در جریان یک روند صعودی اصلاحی اتفاق افتاده باشد انتظار دارند که در این سطح اصلاح تمام شود و قیمت به روند صعودی خود برگردد.

واگرایی در اندیکاتور RSI

واگرایی در RSI زمانی اتفاق می‌افتد که روند قیمت و روند RSI با یکدیگر یکی نباشند. برای مثال در شکل زیر در چارت قیمت، دو قله پشت سر هم شکل گرفته است که قله دوم بلند‌تر از قله اول می‌باشد ولی در اندیکاتور RSI می‌بینم که قله دوم پایین‌تر از قله اول تشکیل شده است و دلیل این موضوع هم قدرت پایین‌ تر خریدارها در قله اول نسبت به قله دوم می‌باشد. به این حالت واگرایی می‌گوییم و انتظار برگشت روند قیمت را داریم.

در بررسی واگرایی‌ها، واگرایی دو قله RSI و نمودار قیمتی، به مفهوم احتمال شروع روند نزول قیمت و واگرایی دو دره RSI و نمودار قیمتی به مفهوم احتمال شروع روند صعودی است.

اندیکاتور RSI واگرایی

شکست در خطوط روند اندیکاتور RSI

یکی از روش‌های دیگر تحلیل با اندیکاتور RSI رسم خطوط روند است. مانند رسم خطوط روند در چارت‌های قیمت این‌بار این خطوط را برای نوسان‌های اندیکاتور RSI رسم می‌کنیم و با شکستن این خط‌های روند می‌توانیم با توجه به اینکه خط روند شکسته شده صعودی یا نزولی بوده، آن‌ها را سیگنال خرید یا فروش در نظر بگیریم، مانند عکس زیر:

اندیکاتور RSI

اندیکاتور RSI

RSI مانند تمامی اندیکاتورهایی که در تحلیل تکنیکال از آن‌ها استفاده می‌شود به تنهایی نتایج قابل اطمینانی به ما نمی‌دهد و بارها ممکن است سیگنال‌های خرید یا فروشی را صادر کند که اشتباه باشد. به همین دلیل در استفاده از RSI‌ دو نکته را باید توجه کنیم:

مثال های کاربردی: سیگنال بازگشتی از سطوح اشباع خرید و فروش

در آموزش اندیکاتور RSI، سعی شده است در هشت مبحث آموزشی به روش های کاربردی و سیگنال یابی این اندیکاتور در معاملات بازار فارکس و سایر بازارهای مالی پرداخته شود.

2- ما در پایگاه خبری بازار مشترک، تنها به آموزش فارکس برای فارسی زبانان در سراسر جهان می پردازیم و هیچ گونه فعالیتی دیگری در این بازار مالی نداریم. (اسامی کارگزاری های اعلام شده در مطالب آموزشی صرفا جهت بررسی و استفاده از دموهای آموزشی آن ها است)

3- بازار فارکس، بازار خطرناکی است و اگر اشتباه کنید ممکن است سرمایه خود را از دست بدهید. پس حتما با آموزش درست و آگاهی پای به این بازار بگذارید.

بیشتر بخوانید:

در مبحث سوم از آموزش اندیکاتور RSI با ارایه مثال های کاربردی به بررسی سیگنال بازگشتی از سطوح اشباع تعیین روند با RSI خرید و فروش می پردازیم.
در این مثال ها از نمودار روزانه بازار اونس طلای جهانی (XAU/USD-daily) استفاده شده است. هدف این است تا در ۷ مرحله با تحلیل و بررسی نوسانات چارت طلا در گذشت زمان به جنبه های کاربردی اندیکاتور RSI در شناسایی سیگنال های خرید و فروش برای ورود به بازار پرداخته شود.

پیش از اینکه تحلیل بازار را شروع کنیم بهتر است که به چند نکته توجه کنید. اولین نکته مهم در رابطه با تحلیل اندیکاتورهای تکنیکال، پی بردن به ماهیت اصلی اندیکاتور است. برخی از اندیکاتورها برای بازارهای روند دار مناسب است (مثل اندیکاتور ایچیموکو) و برخی دیگر در بازارهای خنثی بیشتر کارایی دارند (مثل اندیکاتور RSI). اندیکاتورها صرفاً برای سیگنال یابی استفاده نمی‌شوند. عده زیادی از معامله گران تازه‌کار تمایلی به تحلیل بازار ندارند و تنها با اضافه کردن اندیکاتور به نمودار قیمتی سعی در یافتن سیگنال‌های بازگشتی دارند. اندیکاتور RSI زمانی کارایی دارد که در کنار نمودار قیمتی مورد استفاده قرار گیرد. اندیکاتورها تنها نشانگر وضعیت بازار هستند، به عبارت دیگر اندیکاتور به عنوان یک ابزار مکمل نمودار قیمتی است.

مرحله اول


در نمودار روزانه اونس طلا شاهد هستیم که تعیین روند با RSI بازار از محدوده ۱۱۲۰ دلاری صعود کرده و تا بالای ۱۳۵۰ دلار رسیده است. هر چند روند بازار صعودی است، اما به‌طور دقیق‌تر بایستی گفت که روند بازار خنثی و متمایل به صعودی است. یعنی بازار شدیداً نوسانی است، اما رفته‌رفته نوسانات بازار اوج‌ها و کف‌های قیمتی بالاتری را ثبت می‌کند.

در محدوده قیمتی ۱۱۲۰ دلار، اندیکاتور RSI وارد محدوده اشباع فروش یا همان محدوده زیر ۳۰ واحد شده است. به حرکات قیمتی بازار پیش از سقوط RSI به زیر ۳۰ واحد توجه کنید. شیب تُند سقوط قیمتی اونس طلا نشانگر فشارهای سنگین فروش است. وقتی اندیکاتور RSI به زیر ۳۰ واحد سقوط کرده، یعنی بازار مدتی است که حرکات نزولی قوی دارد و هیچ اصلاح صعودی هم روی نداده است. این یعنی هر لحظه امکان بازگشت صعودی بازار وجود دارد. به نوسان RSI در زیر ۳۰ واحد توجه کنید.

اگر به‌دقت به اندیکاتور RSI و نمودار قیمتی توجه کنید متوجه خواهید شد که وقتی RSI به زیر ۳۰ واحد سقوط کرده، بازار هنوز به حرکات نزولی ادامه می‌داد. پس به خاطر داشته باشید که سقوط RSI به زیر ۳۰ واحد به معنی بازگشت قریب‌الوقوع صعودی نیست.

این تنها اولین هشدار برای فروشندگان است. هشدار دوم و نهایی زمانی صادر می‌شود که RSI به بالای ۳۰ واحد عبور کند. بازگشت RSI از محدوده اشباع فروش به بالای ۳۰ واحد می‌تواند نشانه نهایی از پایان حرکات نزولی باشد. یعنی فروشندگان در حال تثبیت سود هستند و معاملات فروش را می‌بندند. خروج فروشندگان از بازار اولین محرک برای بازگشت صعودی است.

مرحله دوم

با خروج قیمت اونس طلا از محدوده اشباع فروش شاهد بازگشت صعودی بازار هستیم. با عبور قیمت اونس طلا به بالای پاره‌خط قرمز و همچنین عبور RSI به بالای ۳۰ واحد، مهم‌ترین سؤالی که ذهن معامله‌گر را به خود مشغول می‌کند، اندازه بازگشت صعودی است. یعنی بازگشت صعودی تا کجا ادامه خواهد داشت؟ طبق تحلیل پرایس اکشن، بازگشت صعودی بازار تا اولین مقاومت می‌تواند ادامه یابد. به اوج قیمتی شماره ۱ توجه کنید.

این اوج قیمتی با نقطه ورود RSI به زیر ۳۰ واحد انطباق دارد و در واقع سطح کلیدی برای ادامه حرکات نزولی محسوب می‌شد. بعد از شروع حرکات نزولی قوی بازار، قیمت اونس طلا چند روز در محدوده پاره‌خط سبزرنگ متوقف‌شده و در ادامه با شکست آن به حرکات نزولی ادامه داده تعیین روند با RSI است.

با رسیدن قیمت اونس طلا به اوج قیمتی ۱، اندیکاتور RSI به ۷۰ واحد برخورد کرده است. آیا خود ۷۰ واحد هم محدوده اشباع خرید محسوب می‌شود؟ بله. اما قدرت محدوده اشباع خرید با میزان نفوذ RSI به محدوده بالای ۷۰ رابطه مستقیم دارد. هر چه RSI به سطوح بالاتری در ۷۰ واحد برسد، شانس وقوع اصلاح نزولی هم قوی‌تر خواهد بود. به واکنش قیمت و اندیکاتور RSI به اوج قیمتی شماره یک توجه کنید. قیمت اونس طلا افت محدودی داشته، اما RSI از ۷۰ واحد تا ۵۰ واحد پایین آمده است.

شاید به خاطر میزان اصلاح نزولی که در بازار دیده می‌شود، معامله‌گران به این موضوع فکر کنند که برخورد RSI به سطح ۷۰ واحد سیگنال فروش نبوده است. چنین دیدگاهی درست نیست. بازگشت RSI از ۷۰ واحد سیگنال فروش بود، اما ازآنجایی‌که بازار در حال اصلاح حرکت بزرگ‌تری است (حرکت نزولی شروع‌شده از زیر ۱۳۵۰ تا ۱۱۲۲ دلار)، به همین دلیل قدرت خریداران همچنان بیشتر از فروشندگان است. بر همین اساس بازگشت نزولی شروع‌شده از اوج ۱ محدود بوده است.

مرحله سوم

در نمودار بالا به علامت ضربدر قرمز رنگ نگاه کنید. الگوی پین بار صعودی که در این محدوده تشکیل شده نشانه قوی از بازگشت صعودی بازار است. درست در همین لحظه، اندیکاتور RSI هم از محدوده اشباع خرید پایین آمده و به سطح میانی ۵۰ واحدی برخورد کرده است. سطح میانی ۵۰ واحدی می‌تواند در حرکات صعودی در قالب حمایت ظاهر شود. درست بعد از تشکیل این پین بار صعودی، قیمت اونس طلا افزایش یافته و قیمت به اوج قیمتی شماره ۲ رسیده است. هم‌زمان با تشکیل اوج قیمتی شماره ۲، اندیکاتور RSI توانسته به سطح ۷۰ واحدی برخورد کند. دوباره بازار اصلاح نزولی جزئی به راه انداخته و به اوج قیمتی شماره ۳ رسیده است.

چرا قیمت اونس طلا بعد از تشکیل اوج قیمتی ۲ اصلاح نزولی عمیقی به راه نینداخته است؟ پاسخ این سؤال در تحلیل‌های پرایس اکشن نهفته است. بعدازاینکه پین بار صعودی تشکیل شد، قیمت اونس طلا توانست اوج قبلی خود (اوج شماره یک) را بشکند و به اوج شماره ۲ برسد. ازآنجایی‌که شکست اوج قیمتی ۱ (پاره‌خط قرمز) ضعیف بوده، بازار دوباره به سمت این محدوده بازگشته و آن را تبدیل به حمایت کرده است. به کندل های تشکیل شده در بالای خط قرمز توجه کنید.

کندل های صعودی نشان می‌دهند که اوج قیمتی ۱ دیگر مقاومت بازار نیست و به حمایت تبدیل شده است. به همین دلیل بازگشت نزولی بازار از اوج قیمتی ۲ محدود بود، چون‌که بازار با مقاومت شکسته شده‌ای (یا همان حمایت) درگیر بود.

مرحله چهارم

مرحله ۴ (الف)

(الف)- در نمودار بالایی شاهد هستیم که بازار بعد از تبدیل اوج قیمتی شماره یک به حمایت، توانسته به حرکات صعودی ادامه دهد و به اوج قیمتی ۳ برسد. هر چند در این بخش تمرکز اصلی ما به سطوح اشباع خرید و فروش است، اما بهتر است که از فرصت استفاده کرد و به واگرایی تشکیل شده هم توجه کرد. به نحوه تشکیل اوج‌های یک تا سه توجه کنید. اوج‌های قیمتی رفته‌رفته در سطوح بالاتری تشکیل می‌شوند، اما در اندیکاتور RSI، هر سه اوج قیمتی در یک محدوده تشکیل شده‌اند. این نشانگر واگرایی نزولی است. یعنی اندیکاتور RSI تشکیل اوج‌های بالاتر در نمودار روزانه را تائید نمی‌کند. در اینجا سیگنال اصلی بازار تشکیل واگرایی در محدوده اشباع خرید است. با خروج RSI از محدوده اشباع خرید می‌توان وارد معامله فروش اونس طلا شد.

در اینجا زمانی که اندیکاتور RSI نشانگر واگرایی نزولی است و هر لحظه احتمال سقوط بازار وجود دارد، بهترین کار استفاده از سیگنال‌های پرایس اکشن در نمودارهای پایین‌تر است. یعنی اگر در نمودار روزانه تحلیل می‌کنید، بهتر است برای یافتن محل ورود و حد ضرر به نمودار چهارساعته یا یک‌ساعته نگاه کنید. نمودار بالایی نمودار روزانه اونس طلاست، به میزان بازگشت نزولی توجه کنید. ببیند تا چند روز قیمت اونس طلا سیر نزولی داشت.

در ادامه با سقوط قیمت اونس طلا از اوج قیمتی سوم، بازار به زیر ۱۲۰۰ دلار نفوذ کرده است. نرخ رُند ۱۲۰۰ دلار در نقش حمایت ظاهر شده و تقریباً بازار بعد از دو بار برخورد به این نرخ به سمت بالا بازگشته است. در استفاده از اندیکاتور RSI برخی از معامله‌گران از الگوهای نموداری (Chart Pattern) برای تحلیل اندیکاتور RSI استفاده می‌کنند. به رفتار RSI در بالای ۳۰ واحد توجه کنید. درست بعد از سقوط شدید بازار از اوج قیمتی ۳، الگوی کف دوقلو در RSI تشکیل شده و بازار به سمت بالا بازگشته است.

آیا این سیگنال برای ورود به معامله خرید مناسب بود؟ اینکه الگوهای کف دوقلو یا اوج دوقلو در اندیکاتور RSI کارایی دارند یا نه، بحث دیگری است و باید گفت که در اکثر مواقع این الگوها جواب می‌دهد. در اینجا تجربه خود معامله‌گر است که می‌تواند به او کمک کند تا وارد معامله شود و یا از معامله فروش بازگشتی خارج شود و یا از معامله کردن خودداری کند. چون بازار به حد کافی روشن نیست.

(ب)- اما روش دیگری هم برای تائید بازگشت صعودی از مستطیل زرد رنگ وجود دارد. به نمودار زیر توجه کنید.

مرحله ۴ (ب)

این واگرایی نیست. اکثر معامله‌گران تفاوت واگرایی و بازگشت مثبت را نمی‌دانند. در نمودار قیمتی شاهد تشکیل کف قیمتی بالاتری هستیم، اما RSI در محدوده ۵۰ تا ۳۰ واحدی کف قیمتی پایین‌تری را تشکیل داده است. یعنی هر چند در ۱۴ روز گذشته بازار بیشتر متمایل به نزولی بوده (اندیکاتور RSI پایین آمده)، اما نمودار قیمتی هنوز نتوانسته کف قیمتی پایین‌تری را ثبت کند. زمانی که کف‌های قیمتی جدید بالاتر از کف‌های قبلی باشند، ساختار بازار نشانگر روند صعودی خواهد بود.

با تشکیل سیگنال بازگشت مثبت و عبور RSI به بالای ۵۰ واحد شاهد تشکیل کندل صعودی روزانه قوی هستیم، که پنج کندل قبل خود را پوشش داده است. این کندل، کندل سیگنال خرید اونس طلا بوده است.

مرحله پنجم

بعد از بازگشت صعودی اونس طلا از محدوده ۱۲۰۰ دلاری، قیمت با رسیدن به محدوده اوج قیمتی سوم (پاره‌خط قرمز رنگ) مدتی متوقف‌شده و در زیر این خط در نوسان بوده است. در هر صورت بازار توانسته بعد از چندین روز نوسان، از پاره‌خط قرمز رنگ عبور کند و به اوج قیمتی چهار برسد. اوج قیمتی چهار، با اوج قیمتی روز بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا (انتخابات سال ۲۰۱۶) انطباق دارد و درست در زیر نرخ رُند ۱۳۰۰ دلار قرار گرفته است. اگر قرار باشد نمودار قیمتی بازگشتی را به راه بیندازد، بهترین محل برای این کار، سطوح کلیدی بازار خواهد بود.
نزدیکی به مقاومت ۱۳۰۰ دلاری به همراه قرار گرفتن اندیکاتور RSI در محدوده اشباع خرید (بالای ۷۰ واحد) می‌تواند نشانه خوبی از بازگشت نزولی بازار باشد. توجه کنید که با سقوط RSI به زیر ۷۰ واحد، کندل نزولی و پوششی روزانه‌ای تشکیل شده است. این کندل نزولی توانسته ۳ کندل قبلی را پوشش دهد. پس سیگنال فروش پرایس اکشن، الگوی پوششی نزولی بوده و اندیکاتور RSI هم این سیگنال بازگشتی را تائید کرده است.

مرحله ششم

همواره پیش از ورود به معامله یا یافتن سیگنال باید محتمل‌ترین محلی که سیگنال می‌تواند ظاهر شود را پیدا کرد. سیگنال‌های قوی زمانی صادر می‌شوند که بازار به سطح کلیدی مهمی واکنش نشان دهد. در نمودار بالا توجه کنید که بازار بعد از تشکیل اوج ۴ در بین کدام سطوح نوسان کرده است.

بعد از سقوط قیمت اونس طلا از اوج قیمتی چهارم، بازار تا حمایت سبزرنگ پایین آمده است. این حمایت سبزرنگ همان اوج قیمتی ۱ است که شکسته شده است. با رسیدن بازار به حمایت سبزرنگ، اندیکاتور RSI هم به سطح ۳۰ واحدی برخورد کرده است. بعد از آن دوباره شاهد بازگشت صعودی بازار بودیم و این بازگشت صعودی تا اوج قیمتی ۵ ادامه داشته است.

در بازگشت نزولی بازار از اوج قیمتی ۵ نکته‌ای وجود دارد که باید به آن توجه کرد. اندیکاتور RSI از زیر ۷۰ واحد بازگشته است و به‌طور کامل وارد محدوده اشباع خرید نشده است. پس آیا این سیگنال بازگشتی محسوب می‌شود؟ سیگنال‌های بازگشتی از سطوح اشباع خرید و فروش صادر می‌شوند.

اما در اینجا هنوز بازار وارد محدوده اشباع خرید نشده است. نباید فراموش کرد که اندیکاتورها مکمل نمودارهای قیمتی هستند. یعنی ما به کمک اندیکاتور، حرکات قیمتی بازار را تائید و یا رد می‌کنیم. در بالا قیمت به مقاومت قوی رسیده که با اوج قیمتی ۴ هم انطباق دارد. درحالی‌که در نمودار قیمتی شاهد تشکیل اوج دوقلو هستیم، اما در RSI اوج ۵ پایین‌تر از اوج ۴ است. پس می‌توان گفت که واگرایی نزولی جزئی تشکیل شده است.

از دید پرایس اکشن، قیمت نتوانسته اوج قبلی را بشکند. پس روند بازار خنثی است. کف‌های قیمتی جدید تشکیل شده یا بالاتر از کف‌های قیمتی قبلی هستند و یا با کف قبلی انطباق دارند. این یعنی روند صعودی است. اما وقتی اوج‌های قیمتی جدید بالاتر از اوج قبلی نیست، باید در ورود به معاملات خرید احتیاط بیشتری کرد. چنین وضعیتی نشانگر روند خنثی ولی متمایل به صعودی است. برای ورود به معامله خرید یا باید از کف فاز خنثی وارد معامله شد و یا صبر کرد تا اوج قبلی شکسته شود.

مرحله هفتم

بازگشت بازار از اوج قیمتی ۵ ادامه داشته و بازار تا خط حمایتی رسم شده از اوج ۱ سقوط کرده است. تشکیل پین بارهای صعودی در اطراف حمایت سبزرنگ و همچنین برخورد RSI به ۳۰ واحد و تشکیل کف دوقلو در RSI از بازگشت صعودی اونس طلا حکایت داشتند. به واکنش اولیه بازار در اوج قیمتی ۶ دقت کنید. در اولین برخورد، قیمت اونس طلا واکنش منفی به خط مقاومتی قرمز رنگ نشان داده و کاهش جزئی را ثبت کرده است. اما در ادامه بازار توانسته از اوج قیمتی ۶ و خط مقاومت عبور کند و به عمق محدوده اشباع خرید برسد و اوج قیمتی ۷ را ثبت کند.

آیا سیگنال بازگشتی بازار از محدوده اشباع خرید اشتباه بود؟ پیش‌بینی آینده بازار کار سختی است. اما می‌توان بر اساس شواهد فعلی بازار محتمل‌ترین مسیر آینده را تعیین کرد. وقتی مقاومتی سه بار لمس می‌شود و بازار به حد کافی سقوط می‌کند، یعنی قدرت فروشندگان کاهش یافته است و در برخوردهای بعدی شاید مقاومت شکسته شود. به میزان سقوط بازار بعد از تشکیل اوج‌های ۴ و ۵ دقت کنید.

علاوه بر این، چهارمین کندل بعد از برخورد بازار به خط مقاومتی نشانگر تغییر تمایلات بازار بوده است. الگوی پوششی صعودی توانسته افت قیمتی یک روز قبل طلا را جبران کند. اگر از اوج قیمتی ۶ وارد معامله فروش شده باشید، کار اشتباهی نکرده‌اید، اما باید حتماً معامله را مدیریت کنید. پس بهتر است که با دیدن چنین کندل صعودی، هر چه زودتر حد ضرر را به محل ورود به معامله فروش انتقال دهید تا در بدترین شرایط بدون ضرر از معامله فروش خارج شوید.

در اندیکاتور RSI می‌توان برای نوسانات اندیکاتور خط روندی رسم کرد. توجه کنید که با تشکیل اوج قیمتی ۷، کندل پین بار نزولی خوبی در محدوده ۱۳۵۰ دلاری تشکیل شده است. این محدوده با اوج تاریخی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا (انتخابات سال ۲۰۱۶) انطباق خوبی دارد. درعین‌حال، اندیکاتور RSI با رسیدن بازار به این محدوده قیمتی وارد محدوده اشباع خرید شده و دو اوج تقریباً برابری را تشکیل داده است. با فرود RSI به زیر ۷۰ واحد، خط روند حمایتی سبزرنگ این اندیکاتور شکسته تعیین روند با RSI شده است. یعنی سیگنال فروشی که پرایس اکشن صادر کرده بود، توسط RSI تائید شده است.

سیستم معاملاتی اندیکاتور RSI

سیستم معاملاتی به بیان خودمانی، به مجموعه قوانینی گفته می‌شود که معامله‌گر برای خود تدوین می‌کند تا اولا تکلیفش را با مارکت روشن نموده و هنگام مواجه با شرایط مختلف غافلگیر نشود. دوما بتواند در بلندمدت به برایند مثبتی دست یابد. مجموعه قوانین یک تعیین روند با RSI سیستم معاملاتی باید بتوانند پاسخ‌های صریح و روشنی را به کلیه سوالات و ابهاماتی که معامله‌گر در حین بازار با آنها مواجه خواهد شد، ارایه نمایند به گونه‌ای که معامله‌گر در بحبوحه معاملات، با هیچ شرایط جدید و از قبل تدبیر نشده‌ای برخورد نکند.

به عنوان مثال ذیلا برخی از مهم‌ترین سوالاتی را که هر سیستم معاملاتی باید به آنها پاسخ بدهد، فهرست نموده‌ایم:

  1. چه چیزی را معامله کنم؟ (آیا سهام الف را انتخاب کنم یا سهام ب را؟)
  2. چه نوع معامله‌ای انجام دهم؟ (آیا بخرم یا بفروشم؟ آیا همان معامله قبلی را نگهداری کنم یا از بازار خارج بشوم؟)
  3. در چه نقطه‌ای باید وارد بازار بشوم؟ (قیمت مناسب برای آغاز معامله کدام است؟ زمان مناسب چه وقت است؟)
  4. چه حجمی از سرمایه‌ام را درگیر این معامله کنم؟ (چه مقدار ریسک کنم؟ چند درصد از سرمایه‌ام را به این معامله اختصاص دهم؟)
  5. در چه نقطه‌ای از بازار خارج شوم؟ (حد سود و حد زیان من کجا باشند؟ حداکثر چه مدت با این سهم باقی خواهم ماند؟)

سوالات بیشمار دیگری را نیز می‌توان به مجموعه سوالات فوق اضافه نمود. به عنوان مثال این که آیا در چه روزهایی معامله می‌کنیم. کدام نسبت‌های ریسک به ریوارد برایمان مورد قبولند. برمبنای کدام اندیکاتور یا روش تکنیکال معامله می‌کنیم. میزان خواب پول در هر معامله چقدر است و الی آخر…

تعداد و تنوع سیستم‌های معاملاتی بی‌شمار و در واقع برابر با تعداد تریدرها است! هر تریدر ممکن است روش و سیستم معاملاتی مخصوص و منحصر به فرد خودش را داشته باشد. افراد مختلف دارای ریسک‌پذیری، افق سرمایه‌گذاری و سلایق معاملاتی مختلف هستند که همین امر موجب می‌شود سیستم معاملاتی هر تریدر کاملا متفاوت از دیگری باشد. طی سال‌های متمادی هزاران سیستم معاملاتی توسط تحلیلگران مختلف طراحی و به بازار معرفی شده‌اند. برخی از آنها در ابتدا مورد اقبال قرار داشتند اما به تدریج کارایی خود را از دست دادند. برخی دیگر هنوز هم به خوبی عمل نموده و طرفداران بسیاری را به خود اختصاص داده‌اند. دلیل این که سیستم‌های معاملاتی معمولا تاریخ انقضا داشته و به تدریج راندمان خود را از دست می‌دهند، ناشی از ماهیت پویا و زنده بازار است. بازار یک سیستم فرسوده و ثابت نیست، بلکه یک موجود کاملا زنده است که مرتبا تغییر نموده و ویژگی‌ها و رفتارهای خود را دایما عوض می‌کند. به همین دلیل سیستم‌های معاملاتی کهنه -بویژه اگر برمبنای اصول صحیح و با شناخت کافی ماهیت بازار- طراحی نشده باشند، معمولا به تدریج و با تغییر رفتار مارکت، دچار کاهش بازدهی گشته و یا حتی بطور کامل از کار می‌افتند.

هنگام یادگیری یک سیستم معاملاتی سعی کنید حتما توجه خود را بر روی اصول و مفاهیم اصلی سیستم بگذارید و خودتان را درگیر جزییات نکنید. جزییات کاملا سلیقه‌ای و قابل تغییرند، در حالی که این اصول و محورهای اصلی طراحی سیستم‌های معاملاتی هستند که کاملا ثابت بوده و در همه برهه‌های زمانی و در انواع مختلف بازارهای مالی، دایما برقرارند. به عنوان مثال این که سیستم معاملاتی باید «مالتی تایم‌فریم‌» باشد، یعنی تحلیل و تشخیص روند باید از تایم‌فریم‌ بالاتر آغاز گردد و سپس در تایم‌فریم‌ کوچک‌تر ادامه یابد، جزو اصول اساسی طراحی سیستم‌ها است و تحت هر شرایطی باید رعایت گردد. برخی سیستم‌های معاملاتی «روندمحور» هستند و هدف آنها پیدا کردن روند حاکم بر بازار و سوار شدن بر امواج آن است. در حالی که برخی سیستم‌های دیگر «بازگشتی» هستند و تلاش می‌کنند نقاط بازگشت روند را جستجو نموده و آنها را به موقع شکار کنند. سیستم‌های روندمحور معمولا خطای کمتری دارند در حالی که سیستم‌های بازگشتی اغلب دارای خطای بیشتر ولی درعوض ریسک به ریوارد به مراتب بهتر هستند. این که آیا کدام یک از این دو روش را برای خود انتخاب می‌کنید کاملا سلیقه‌ای بوده و بستگی به نوع نگاه معاملاتی شما دارد.

در اینجا قصد داریم یک سیستم معاملاتی نمونه از نوع «روندمحور» و «مالتی تایم‌فریم‌» را با استفاده از اندیکاتور RSI طراحی نماییم. ابتدا نسخه ویژه بازارهای جهانی را معرفی می‌کنیم و سپس به بومی‌سازی آن در بورس ایران خواهیم پرداخت.

سیستم معاملاتی RSI (نسخه ویژه فارکس)

مگر نه این است که آن دسته از سیگنال‌هایی که برخلاف جهت روند بلندمدت باشند، معمولا به سادگی نقض می‌گردند، پس چه بهتر که ابتدا روند بلندمدت را در تایم‌فریم‌ بالاتر پیدا کنیم، و سپس در تایم‌فریم‌ کوچک‌تر صرفا آن دسته از سیگنال‌هایی را که همسوی با روند بلندمدت باشند برای ورود به بازار استفاده کنیم. این درواقع تمام فلسفه و اساس سیستمی است که هم اکنون قصد بیان آن را داریم. به این منظور، یک اندیکاتور RSI را با دوره تناوب 14 بر روی نمودار می‌اندازیم و به طریق زیر عمل می‌کنیم:



اشتراک گذاری

دیدگاه شما

اولین دیدگاه را شما ارسال نمایید.